Από τη Νομική Υπηρεσία του Κέντρου Αλληλεγγύης Αθήνας, SolidarityNow
Θέμα: «Παραβίαση δικαιωμάτων αιτούντων άσυλο λόγω έκτακτου προγραμματισμού συνεντεύξεων ασύλου εν μέσω θερινής περιόδου»
Κατά τη διάρκεια του Αυγούστου 2021, μέσα στις λεγόμενες «δικαστικές διακοπές» που συνήθως οι δικηγόροι κλείνουν τα γραφεία τους ή παίρνουν την ετήσια άδεια, καθώς τα δικαστήρια είναι κλειστά και οι υπηρεσίες με τις οποίες συναλλάσσονται επίσης υπολειτουργούν, η Υπηρεσία Ασύλου, αποφάσισε να επαναπρογραμματίσει συνεντεύξεις Ιρανών (ίσως και άλλων), οι οποίες είχαν ενδεικτικό προγραμματισμό Μάιο του 2022.
Οι αιτούντες Ιρανοί, δέχτηκαν κλήσεις από στελέχη της υπηρεσίας ασύλου (Περιφερειακό Γραφείου Ασύλου Πειραιά), με τη συνδρομή διερμηνέα, να παρουσιαστούν εντός πέντε (5) ημερών στο αρμόδιο γραφείο για τη διεξαγωγή της συνέντευξής τους. Τυπικά, τους ρωτούσαν προφορικά αν συναινούν για τη συγκεκριμένη μέρα, όμως τους πληροφόρησαν ότι δεν δικαιούνται αναβολή παρά μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους υγείας, τέτοιους που καθιστούν αδύνατη την παρουσία τους. Εννοείται ότι αν δεν εμφανιστούν διακόπτεται η εξέταση του αιτήματος ασύλου. Οι άνθρωποι αυτοί, πανικοβλήθηκαν και μας αναζήτησαν στο τηλέφωνο εναγωνίως για να ζητήσουν τη βοήθειά μας.
Όμως, εδώ και δύο χρόνια, με τις αλλαγές που έγιναν στη νομοθεσία από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, αρχικά αρμόδιο για τα θέματα διαδικασιών ασύλου και εν συνεχεία από το Υπουργείο Μετανάστευσης, οι δικηγόροι δεν είναι απαραίτητοι για τη διεξαγωγή της συνέντευξης. Με άλλα λόγια, κώλυμα των δικηγόρων, δεν μπορεί να αναβάλλει την προγραμματισμένη συνέντευξη. Η ρύθμιση αυτή, μεταξύ πολλών άλλων, έγινε τότε γιατί η πολιτική ηγεσία είχε και εξακολουθεί ακόμη να έχει την άποψη ότι οι διαδικασίες καθυστερούν υπέρμετρα εξαιτίας της τάσης των αιτούντων για προσχηματικές αναβολές, μέσω των δικηγόρων τους. Επίσης, η πολιτική ηγεσία, θεωρούσε και θεωρεί ότι η υποχρέωση των ελληνικών αρχών ως προς το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο για τις διαδικασίες ασύλου, για εξασφάλιση δωρεάν νομικής βοήθειας, εξαντλείται στη συγκρότηση του Μητρώου δικηγόρων, για την παροχή νομικής συνδρομής αποκλειστικά και μόνο στον β’ βαθμό.
Ουδέποτε όμως έχει αναγνωριστεί από την πολιτική ηγεσία η ανάγκη νομικής υποστήριξης στον α’ βαθμό, κατά την αρχική συνέντευξη, όπου κρίνεται σε μεγάλο βαθμό ένα αίτημα ασύλου και προκαθορίζεται η μετέπειτα πορεία του. Η πρακτική που παρατηρήθηκε τις τελευταίες μέρες, όχι μόνο δεν αναγνωρίζει την αναγκαιότητα αυτή, αλλά απαξιώνει το ρόλο και τη συνδρομή του δικηγόρου στον α’ βαθμό και θέτει προσκόμματα στην παροχή των υπηρεσιών μας.
Στην προσπάθειά μας να ζητήσουμε μια μικρή αναβολή στις αιφνίδιες επισπεύσεις συνεντεύξεων των Ιρανών ωφελούμενών μας, στο πλαίσιο της «καλής πίστης», ώστε να προλάβουμε να δούμε έστω μια φορά αυτούς τους ανθρώπους μας απάντησαν ότι «πιέζονται από την κυβέρνηση να τελειώνουν με τις εκκρεμότητες».
Επίσης, μας έκαναν σαφές ότι δεν θα δοθούν αναβολές κι ότι τα ιατρικά πιστοποιητικά που παρουσιάζουν οι αιτούντες ώστε να κερδίσουν λίγο χρόνο θα γίνονται δεκτά με ιδιαίτερη φειδώ. Τέλος, μας επιβεβαίωσαν, σε περίπτωση που δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει, ότι οι δικηγόροι είναι περίπου περιττοί σε αυτή τη φάση της διαδικασίας.
Πράγματι, το ισχύον θεσμικό πλαίσιο δεν εξαρτά την ταχύτητα διεκπεραίωσης των υποθέσεων ασύλου από τη διαθεσιμότητα των δικηγόρων και είναι δικό τους πρόβλημα αν απουσιάζουν σε προγραμματισμένη ετήσια άδεια. Από την άλλη μεριά, είναι τουλάχιστον άδικο να παραπέμπονται τελευταία στιγμή οι αιτούντες σε άλλους συναδέλφους που έχουν επιστρέψει από διακοπές για να καλύψουν τις ανάγκες τους, καθώς έτσι πλήττεται η μοναδική σχέση εμπιστοσύνης που έχει οικοδομηθεί μεταξύ δικηγόρου και αιτούντος καθώς η αναπλαισίωση της προσωπικής τους ιστορίας συγκροτείται με πολύ κόπο και προϋποθέτει ένα είδος ανθρώπινης και ταυτόχρονα επαγγελματικής σχέσης που δεν εξαντλείται σε μια και μοναδική συνάντηση. Στο SolidarityNow είναι θεσμός πια αυτός ο τρόπος δουλειάς με τους ωφελούμενους καθώς κάνουμε καθημερινά πράξη το μήνυμα της Αλληλεγγύης.
Θεωρούμε ότι η πρακτική αυτή της υπηρεσίας ασύλου τις τελευταίες μέρες, παραβιάζει σημαντικά δικαιώματα των αιτούντων άσυλο αλλά και βασικές αρχές του διοικητικού δικαίου όπως για παράδειγμα:
- Την Αρχή της ακρόασης του Διοικουμένου πριν τη λήψη δυσμενούς απόφασης, την οποία περιορίζει δραστικά.
- Την Αρχή της καλής πίστης ή προστατευόμενης εμπιστοσύνης, ασφάλειας Δικαίου.
- Την Αρχή της αναλογικότητας σκοπού και μέσου.
- Την Αρχή της χρηστής διοίκησης και της επιείκειας.
- Την Αρχή της ισότητας.
- Την Αρχή της αναγκαιότητας.
Καλούμε το Yπουργείο Mετανάστευσης και κάθε αρμόδια αρχή να επανεξετάσουν την πολιτική αυτή που καμιά σχέση δεν έχει με τον ουσιαστικό σεβασμό στις νόμιμες διαδικασίες και στην εγγύηση των δικαιωμάτων των αιτούντων να έχουν τη νομική υποστήριξη που αρμόζει στην κεφαλαιώδους σημασίας «στιγμή» της ζωής τους, όπου κυριολεκτικά κρίνονται ζητήματα επιβίωσης. Το πρόταγμα της ταχείας διεκπεραίωσης δεν πρέπει να περιορίζει τις εγγυήσεις ασφάλειας δικαίου και δίκαιης κρίσης επί των αιτημάτων των ανθρώπων αυτών που υποβάλλονται σε πρωτόγνωρες διαδικασίες μετά από μια μεγάλη περίοδο ανασφάλειας στη χώρα καταγωγής τους και ένα ταξίδι στο οποίο συχνά κινδύνευσε η ζωή τους. Δεν είναι δυνατόν να ωθείται βεβιασμένα σε μια ολοκλήρωση η υπόθεση ασύλου τους με το πρόσχημα της αποσυμφόρησης της υπηρεσίας ασύλου ή της ταχείας διεκπεραίωση των υποθέσεων. Πρόκειται για ανθρώπινες ζωές που δεν είναι δυνατόν να μεταφράζονται σε σύγκριση «εισροών – εκροών».