«Η Ελλάδα πρέπει να προετοιμαστεί κατάλληλα», του Λευτέρη Παπαγιαννάκη, Υπεύθυνος Συνηγορίας, SolidarityNow
Τα γεγονότα στο Αφγανιστάν εξελίσσονται ραγδαία. Η πρωτεύουσα Καμπούλ έπεσε στα χέρια των Ταλιμπάν σε μερικές μέρες, ενώ οι εκτιμήσεις ειδικών και υπηρεσιών ασφαλείας μιλούσαν για λίγους μήνες. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μας αναγνώρισε ότι οι αναλυτές και οι κυβερνήσεις έπεσαν έξω στις εκτιμήσεις τους. Το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν είναι πραγματικότητα και οι εξελίξεις είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστες, αφού μπορεί η επιστροφή των Ταλιμπάν μετά από 20 χρόνια να είναι γεγονός, όμως ο κόσμος και το Αφγανιστάν δεν είναι όπως ήταν.
Ήδη εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανοί έχουν φύγει από τη χώρα και αρκετοί έχουμε μετακινηθεί στο εσωτερικό. Η πτώση της Καμπούλ θα σπρώξει και άλλους στην προσφυγιά. Οι γυναίκες της χώρας είτε θυμούνται, είτε γνωρίζουν τί έγινε κατά τη διάρκεια της προηγούμενης διακυβέρνησης από τους Ταλιμπάν και θέλουν να φύγουν.
Σε συνέντευξη τύπου οι εκπρόσωποι των Ταλιμπάν έδωσαν διαβεβαιώσεις για τη μη δίωξη αντιπάλων και ανακοινώθηκε γενική αμνηστία για αξιωματούχους της προηγούμενης κυβέρνησης, στρατιωτικούς κ.λπ. Τονίστηκε επίσης ότι οι γυναίκες έχουν δικαιώματα στο πλαίσιο της Σαρία, το οποίο είναι πολύ ανησυχητικό, αφού το παρελθόν δεν προμηνύει τίποτα θετικό παρ’ όλα αυτά.
Είναι πολύ νωρίς για να κριθούν όλα αυτά, όπως είναι νωρίς για να βγουν ασφαλή συμπεράσματα για το τί θα γίνει από εδώ και πέρα. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι οι άνθρωποι θα βρεθούν στον δρόμο της προσφυγιάς και θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι όταν και εάν χρειαστεί να βοηθήσουμε και να στηρίξουμε. Η ΕΕ, μαζί με δεκάδες χώρες του κόσμου, δήλωσε έτοιμη να υποδεχθεί πρόσφυγες από το Αφγανιστάν, ενώ κάποια κράτη-μέλη ανακοίνωσαν ότι αναστέλλουν τη διαδικασία αναγκαστικών επιστροφών. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες δημοσίευσε συστάσεις για την παύση των αναγκαστικών επιστροφών, συμπεριλαμβανομένων απορριφθέντων αιτούντων άσυλο «καθώς η κατάσταση στον τομέα της ασφαλείας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιδεινώνεται ραγδαία σε μεγάλο μέρος της χώρας και εκτυλίσσεται μια ανθρωπιστική κατάσταση έκτακτης ανάγκης».
Η Ελλάδα ως χώρα εισόδου προφανώς θα πρέπει να προετοιμαστεί κατάλληλα και να αναλάβει πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της ΕΕ, ώστε να οργανωθούν πιο αποτελεσματικά η υποδοχή και η βοήθεια εάν και εφόσον χρειαστεί. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να αναθεωρήσει τη στάση της σε ζητήματα που αφορούν ειδικά το Αφγανιστάν, όπως το γεγονός ότι έχει αναγνωρίσει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για τους Αφγανούς, ενώ η Τουρκία τούς επιστρέφει στη χώρα τους, έχει αποστείλει επιστολή μαζί με άλλα κράτη-μέλη πριν από την πτώση της Καμπούλ αναφέροντας ότι ενδεχόμενη διακοπή των αναγκαστικών επιστροφών από την ΕΕ στέλνει το λάθος μήνυμα. Τέλος, ο υπουργός Μετανάστευσης έσπευσε να προδικάσει ότι η ΕΕ δεν είναι έτοιμη να διαχειριστεί μια νέα μεταναστευτική κρίση ανάλογη με αυτήν του 2015 με αφορμή την κρίση στο Αφγανιστάν.
Η πραγματικότητα όμως είναι ότι το Αφγανιστάν είναι μια χώρα σε διαρκή αστάθεια με συγκρούσεις τα τελευταία σαράντα τουλάχιστον χρόνια και ανάλογες μεγάλες προσφυγικές ροές. Το 2020 οι πρόσφυγες από το Αφγανιστάν ήταν 2,6 εκατομμύρια άνθρωποι (στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες).
Η εμπειρία του 2015 με την κρίση υποδοχής στην ΕΕ (και όχι προσφυγικής) πρέπει να αποτελέσει οδηγό ώστε να αποφευχθεί μια νέα κρίση και να υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία για την παροχή αποτελεσματικής και βιώσιμης στήριξης σε ανθρώπους που δεν έχουμε σταθεί όπως πρέπει. Η ευθύνη της διεθνούς κοινότητας το επιβάλλει.
Ήδη εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανοί έχουν φύγει από τη χώρα και αρκετοί έχουν μετακινηθεί στο εσωτερικό. Η πτώση της Καμπούλ θα σπρώξει και άλλους στην προσφυγιά. Οι γυναίκες της χώρας είτε θυμούνται, είτε γνωρίζουν τί έγινε κατά τη διάρκεια της προηγούμενης διακυβέρνησης από τους Ταλιμπάν και θέλουν να φύγουν. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, τα οποία υπέστησαν ακραίες διώξεις.