«Ας περιμένουν οι γυναίκες…»
Λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη Θεσσαλονίκη βρίσκεται η μικρή λουτρόπολη της Βόλβης. Εκεί αναζητούσαν ξεκούραση και χαλάρωση άνθρωποι από τις γειτονικές βαλκανικές χώρες, τη Ρωσία, αλλά και Έλληνες που δικαιούνταν φθηνές διακοπές μέσω κοινωνικού τουρισμού. Τον τελευταίο όμως χρόνο, στα πάλαι ποτέ τουριστικά καταλύματα, διαμένουν οικογένειες Γιαζίντι (Yazidi)*, αλλά και άνθρωποι από το Κονγκό, τη Σομαλία, την Ερυθραία, το Αφγανιστάν, τη Συρία και το Πακιστάν.
Ο Σταύρος Τσιώλης, το 1998 γύρισε εκεί την -κλασική πλέον- ταινία «Ας περιμένουν οι γυναίκες…». Ο σκηνοθέτης δεν είχε ποτέ του φανταστεί ότι 20 χρονιά μετά, θα περιμέναν εκεί κάποιες γυναίκες την επανένωσή τους με τους δικούς τους ανθρώπους. Ανάμεσα σε αυτές τις γυναίκες είναι και η Μπάρφι, Γιαζίντι στην καταγωγή, από την πόλη Σινγάλ του Ιράκ, η οποία περιμένει να πάει στη Γερμανία για να συναντήσει την κόρη της. «Αφήσαμε τον τόπο μας, τους δικούς μας ανθρώπους και ήρθαμε στην Ελλάδα» μας λέει συγκινημένη.
Η Μπάρφι, τον τελευταίο 1,5 χρόνο, ζει στο Κέντρο Υποδοχής και Φιλοξενίας στη Βόλβη** μαζί με τον γιο της, τη γυναίκα του και τα παιδιά τους. Είναι η μεγαλύτερη σε ηλικία γυναίκα Γιαζίντι. Είναι μόλις 65 χρονών, φαίνεται όμως αρκετά μεγαλύτερη. Ο πόλεμος και οι κακουχίες μεγαλώνουν απότομα τους ανθρώπους. Λόγω ηλικίας και προσωπικότητας χαίρει τον σεβασμό όλων. «Εδώ όλοι με αγαπάνε και τους αγαπάω κι εγώ. Πονάει ένας, πονάνε όλοι, αρρωσταίνει ένας, αρρωσταίνουν όλοι» μας λέει και καταλαβαίνουμε ότι η κοινότητα έχει αναπτύξει μεταξύ της πολύ ισχυρούς δεσμούς. Κάθε φορά που συναντάμε τη Μπάρφι, φοράει τα χαρακτηριστικά της άσπρα ρούχα. Ακόμα και μέσα στο χειμώνα θα τη δεις με το άσπρο της φόρεμα και ένα άσπρο μαντίλι στο κεφάλι, ενώ από πάνω θα έχει ρίξει το σκουρόχρωμο πανωφόρι της. Το άσπρο και το κόκκινο είναι τα χαρακτηριστικά χρώματα των Γιαζίντι. «Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας φορούσαν άσπρα, είναι τα παραδοσιακά μας ρούχα. Όταν γινόμαστε νύφες, ντυνόμαστε στα κόκκινα, και όταν παντρευόμαστε φοράμε ένα άσπρο μαντίλι» μας εξηγεί.
Μαζί με τη Μπάρφι, και άλλες γυναίκες Γιαζίντι, έχουμε μαζευτεί γύρω από το νέο φούρνο που έφτιαξαν οι άνδρες της κοινότητας για να ψήνουν ψωμί, όπως επιβάλλει η παράδοσή τους. Συνολικά, στη Βόλβη υπάρχουν τρεις ανάλογοι φούρνοι. «Εγώ πρότεινα στον κόσμο να φτιάξουμε ένα φούρνο εδώ, σαν αυτούς που είχαμε στο Σινγκάλ», επισημαίνει η Μπάρφι. Τα παιδιά περιμένουν να πάρουν ένα κομμάτι, και κάποια βοηθούν στη διαδικασία του ψησίματος. Το ψωμί, το οποίο έχει τη μορφή μιας λεπτής πίτας και είναι πολύ γευστικό, είναι έτοιμο και οι γυναίκες μάς κερνάνε. Οι φούρνοι αποτελούν σημείο συνάντησης των γυναικών, κι όχι μόνο. «Συναντιόμαστε στο φούρνο και συζητάμε, ο καθένας λέει τον πόνο του. Αν είμαστε 24 ώρες με το κεφάλι κάτω και σκεφτόμαστε θα τρελαθούμε, γι’ αυτό μαζευόμαστε στο φούρνο», μας εξηγεί η Μπάρφι. Η τελετουργία του ψησίματος έχει πια τελειώσει. Οι γυναίκες συγκεντρώνουν τις πίτες τους και κατευθύνονται προς τα σπίτια τους. Η Μπάρφι όμως θέλει να συνεχίσει τη βόλτα μαζί μας. Μας πιάνει αγκαζέ και προχωράμε μαζί προς τη λίμνη της Βόλβης.
Καθόμαστε σε ένα παγκάκι και μιλάμε για το παρελθόν. Στο βάθος η λίμνη και τα γύρω βουνά που την αγκαλιάζουν. Παντού επικρατεί ησυχία. Η Μπάρφι ξεκινάει και μας τραγουδάει κάτι στη δική της γλώσσα. Το τραγούδι της είναι γεμάτο θλίψη και πόνο. Μοιάζει σαν τα δικά μας τα μοιρολόγια. «Το τραγούδι αυτό ήταν για τη προσφυγιά, για το πώς ήρθαμε μέχρι εδώ, για το τί περάσαμε. Δεν έμεινε τίποτα να μην περάσουμε. Τίποτα δεν έμεινε από τους Γιαζίντι. Ήρθαμε εδώ και εσείς μας δώσατε δύναμη. Αυτό το τραγούδι το αφιερώνω στο λαό μου», μας λέει συγκινημένη.
Παρά τις τραυματικές εμπειρίες οι γυναίκες Γιαζίντι της Βόλβης προσπαθούν σιγά-σιγά να ορθοποδήσουν και να ξεκινήσουν τη ζωή τους από την αρχή. Οι ίδιες είναι αρκετά δραστήριες. Τα πρωινά έρχονται στο χώρο*** που έχει φτιάξει το SolidarityNow ειδικά για αυτές. Εκεί μαθαίνουν ράψιμο, κέντημα, και επιδίδονται και σε πολλές δημιουργικές και άλλες δραστηριότητες. «Σηκωνόμαστε το πρωί, πάμε τα παιδιά στο σχολείο και καμιά φορά ερχόμαστε στο χώρο των γυναικών, κάνουμε βόλτες και κάπως έτσι περνάει η ημέρα μας», μας ενημερώνει η Μπάρφι. Ο χώρος για τις γυναίκες λειτουργεί και ως χώρος αλληλεπίδρασης και συνάντησης όλων των γυναικών της Βόλβης. «Όλοι είναι καλοί και κάνουμε παρέα. Ήρθαν Κούρδοι και μουσουλμάνοι. Δε μιλάμε την ίδια γλώσσα. Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα. Όλοι είμαστε αδέρφια», τονίζει η Μπάρφι.
* Οι Γιαζίντι (Yazidi) είναι θρησκευτική μειονότητα Κουρδικής καταγωγής με ρίζες στην περιοχή της Μεσοποταμίας. Από το 2014 έχουν γίνει στόχος συστηματικών επιθέσεων και διώξεων από το ISIS.
** Η Ηλιακτίδα ΑΜΚΕ με χρηματοδότηση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες διαχειρίζεται τη Δομή Φιλοξενίας της Βόλβης μέσω του Ι.Α.Τ.Α.Π.
*** To πρόγραμμα BlueDot υποστηρίζεται από την UNICEF και χρηματοδοτείται από την European Commission – Civil Protection & Humanitarian Aid Operations – ECHO ]