Η 8η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως «Παγκόσμια Ημέρα Ρομά υπερηφάνειας» εις ανάμνηση του Πρώτου Παγκόσμιου Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο στις 8 Απριλίου 1971 και έθεσε τις βάσεις για τη διεκδίκηση δικαιωμάτων από τη διεθνή κοινότητα. Εκεί, αντιπρόσωποι 14 χωρών επέλεξαν τον όρο «Ρομά» ως το διεθνές όνομα της κοινότητας, αντικαθιστώντας άλλες ονομασίες που χρησιμοποιούνταν – και εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται – τόσο από τους ίδιους όσο και από τρίτους. Είναι μια ημέρα αφιερωμένη στην ιστορία, στον πολιτισμό, στην κουλτούρα της εκάστοτε κοινότητας και μια καλή ευκαιρία αναστοχασμού, υπενθύμισης όλων των δεινών που έχουν υποστεί οι Ρομά αιώνες τώρα επί Ευρωπαϊκού εδάφους με αποκορύφωμα το Ολοκαύτωμα και την προσπάθεια αφανισμού τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Ο κοινωνικός αποκλεισμός, η φτώχεια, οι ανισότητες, η περιθωριοποίηση -ως αποτέλεσμα στερεοτύπων και προκαταλήψεων- δεν επέτρεψαν την κοινωνική ενσωμάτωση, ούτε έδωσαν την ευκαιρία στους Ρομά να απολαύσουν τις ευκαιρίες  που προσέφερε η Ευρώπη μετά το τέλος των μεγάλων πολέμων.

Τα τελευταία χρόνια τα προβλήματα αυξάνονται λόγω της οικονομικής και ενεργειακής κρίσης, της αυξανόμενης ανεργίας και της κλιματικής αλλαγής, που εντείνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό, τη φτώχεια και δυσχεραίνουν την πρόσβαση  στην υγεία, στην εργασία και στην εκπαίδευση, αυξάνοντας την περιθωριοποίηση και τον ρατσισμό. Σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχουν οικισμοί που στερούνται βασικά αγαθά όπως τρεχούμενο νερό και ρεύμα.

Το SolidarityNow μέσα από τα Κέντρα Αλληλεγγύης του σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη έχει προσφέρει δωρεάν υπηρεσίες σε εκατοντάδες Ρομά που το είχαν ανάγκη και συνεχίζει. Η οργάνωση συνεργάζεται από το 2021 με Δήμους και Παραρτήματα Ρομά σε όλη την Ελλάδα (Θεσσαλονίκη, Κατερίνη, Ξάνθη, Άμφισσα Καρδίτσα κ.α.) καθώς και με σχολεία, συλλόγους και ΑΜΚΕ Ρομά υλοποιώντας όλα αυτά τα χρόνια δράσεις ενδυνάμωσης, εκπαιδευτικά σεμινάρια, εργαστήρια ανάπτυξης δεξιοτήτων και ανάδειξης μεντόρων εστιάζοντας σε γυναίκες, παιδιά και εφήβους.

Παράλληλα, τα προγράμματα αυτά εξασφαλίζουν τη διασύνδεση των Ρομά κοινοτήτων με το σχολείο και με δομές υποστήριξης, ενώ προάγουν την εξωστρέφεια απευθυνόμενα στο ευρύ κοινό. Επιπρόσθετα, το SolidarityNow συμμετέχει στην Εθνική Σύμπραξη του Roma Civil Monitor 2021-2025 για την παρακολούθηση της Εθνικής Στρατηγικής για τους Ρομά και είναι μέλος των δύο μεγαλύτερων Ευρωπαϊκών δικτύων οργανώσεων που ασχολούνται με Ρομά κοινότητες.

*Το πιο πρόσφατο έργο του SolidarityNow για τους Ρομά, που ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2024, ήταν το «Τζαφ Ανγκλάλ! Για την ενδυνάμωση της σχολικής φοίτησης των παιδιών Ρομά», που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με την ΑΜΚΕ REVMA στο πλαίσιο του προγράμματος BUILD (Building a robust and democratic civic space). Το έργο είχε ως στόχο να προωθήσει το θεμελιώδες δικαίωμα στην εκπαίδευση. Δείτε περισσότερα: https://www.solidaritynow.org/jaf-anglal/

Το SolidarityNow, σε συνεργασία με την ΑμΚΕ REVMA, υλοποίησε το έργο «Τζαφ Ανγκλάλ! Για την ενδυνάμωση της σχολικής φοίτησης των παιδιών Ρομά» στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου BUILD*. Στόχος του προγράμματος ήταν η ενδυνάμωση της σχολικής φοίτησης των παιδιών Ρομά, προωθώντας το δικαίωμα στην εκπαίδευση και δημιουργώντας τις συνθήκες για ένα πιο συμπεριληπτικό σχολικό περιβάλλον.

Εκείνοι που το έζησαν, μοιράζονται την εμπειρία τους

Κάθε έργο αποκτά πραγματική αξία μέσα από τις εμπειρίες και τις φωνές των ανθρώπων που το βίωσαν. Οι μαρτυρίες τους αναδεικνύουν τον αντίκτυπο του «Τζαφ Ανγκλάλ!» στην καθημερινότητά τους, στις αντιλήψεις τους και στις ευκαιρίες που δημιουργήθηκαν. Οι ιστορίες τους είναι η ζωντανή απόδειξη ότι η εκπαίδευση, η συνεργασία και η υποστήριξη μπορούν να φέρουν ουσιαστικές αλλαγές.

Τριαντάφυλλος Δεληγιαννίδης | Διευθυντής 18ου Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης

«Αναφέρατε ότι το Τζαφ Ανγκλάλ ήταν μια σταγόνα. Ήταν όμως μια πολύ σπουδαία σταγόνα. Μας προσφέρατε μια εξαιρετική ευκαιρία να βρεθούμε πιο κοντά με τα παιδιά και τους γονείς. Από φέτος καταφέραμε να εντάξουμε όλα τα παιδιά στα σχολικά γεύματα, να αποκτήσουν Δελτίο Υγείας και να συμμετάσχουν στο μάθημα της γυμναστικής και της κολύμβησης. Στη χριστουγεννιάτικη γιορτή της Α’ Δημοτικού συμμετείχαν όλα τα παιδιά Ρομά. Όλοι οι γονείς – Ρομά και μη Ρομά – χειροκρότησαν τα παιδιά, και ήταν κάτι πολύ συγκινητικό μπορώ να πω.

Από τη στιγμή που μας επισκεφθήκατε, έχει αλλάξει η δυναμική του σχολείου προς το καλύτερο. Αρωγός στις προσπάθειές μας είναι και το εγχειρίδιο που μας αφήσατε. Ομολογώ ότι πολλά πράγματα δεν τα γνώριζα και το πρόγραμμα αυτό με έκανε να τα δω με διαφορετική ματιά.»

Βαλεντίνα Χαϊδάρογλου | Μαθήτρια, Συμμετέχουσα στο «Τζαφ Ανγκλάλ» 

«Το Τζαφ Ανγκλάλ ήρθε για να με ταρακουνήσει και να μου αλλάξει τον τρόπο που σκέφτομαι. Μέσα από το πρόγραμμα κατάλαβα πως δεν ισχύει αυτό που λένε όλοι πως οι Ρομά δεν αγαπάνε το σχολείο. Ακόμα και οι δικοί μας λένε  «Έλα μωρέ τι θα σου μάθει τώρα εσένα ο μπαλαμός». Και όμως, σου μαθαίνει πολλά και σημαντικά.

«Είμαι ανάμεσα σε δύο κόσμους. Βιώνω τον ρατσισμό από τους μπαλαμούς που δεν θα με αποδεχτούν γιατί είμαι η τσιγγάνα και από τους Ρομά γιατί λένε πως είμαι τρελή που πιστεύω πως κάτι μπορεί να αλλάξει. Εγώ όμως νευριάζω και θέλω να τους αποδείξω ότι μπορεί να γίνει.

Θέλω τα παιδιά μου να σπουδάσουν και να κάνουν τα όνειρα τους πραγματικότητα και μετά μπορεί και εγώ να πάω στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας για να κάνω και το δικό μου όνειρο πραγματικότητα, γιατί πάντα ήθελα να τελειώσω το σχολείο».

Αναστασία Κουκίδου | Παιδαγωγός Παραρτήματος Ρομά Δήμου Παύλου Μελά

«Είναι πάρα πολύ σημαντικό όταν ένας φορέας ξεκινά να υλοποιήσει ένα έργο να καλεί την Κοινότητα  Ρομά. Η επαφή με την κοινότητα με οποιαδήποτε αφορμή, είναι σημαντική γιατί επιτρέπει το ένα πρόγραμμα να ακολουθείτε από ένα άλλο ως φυσική συνέχεια χωρίς να χάνεται η επικοινωνία.

Αισθάνθηκα ότι οι πρωταγωνιστές στο έργο για πρώτη φορά ήταν οι γονείς. Κανένας άλλος δεν μίλησε εκ μέρους τους παρά μόνο οι ίδιοι. Δράσαμε σαν συνδετικοί κρίκοι και έγινε ένας ουσιαστικός και ενεργός διάλογος. Ήταν μια εμπειρία που έφερε όλους μας κοντά και μας έδωσε πολύτιμα εργαλεία για το μέλλον.»

Ελένη Παπαδοπούλου | Διευθύντρια 3ου Γυμνασίου με Λυκειακές τάξεις «Κωστής Παλαμάς», Δενδροπόταμος Θεσσαλονίκης

«Το έργο αυτό το θεωρώ στήριγμα. Ήδη έχουμε ξεκινήσει μια προσπάθεια εξωστρέφειας του σχολείου, ορατότητας και νομιμότητας. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε έναν διάλογο με τους γονείς ώστε να μπορέσουν να μας εμπιστευτούν. Είναι πολύ σημαντική η γονεϊκή εμπλοκή στην εκπαιδευτική διαδικασία, αν θέλουμε να προσφέρουμε στα παιδιά ίσες ευκαιρίες για εκπαίδευση. Γιατί όλα τα παιδιά έχουν τα ίδια δικαιώματα. Και πρέπει να δημιουργήσουμε το πλαίσιο που θα τους παρέχει τις ίδιες ευκαιρίες για εκπαίδευση.

Ανοίξαμε το σχολείο στην τοπική κοινότητα, ξεκινώντας με τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ρομανί γλώσσας. Με τους εκπαιδευτικούς, διοργανώνουμε μηνιαίες συναντήσεις με γονείς, ενημερώνοντας τους για τη φοίτηση των παιδιών και προσφέροντας επιμορφωτικές δράσεις. Στόχος μας είναι να τους στηρίξουμε, για όσους το επιθυμούν, να φοιτήσουν στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας.

Θέλουμε το Τζαφ Ανγκλάλ να συνεχιστεί γιατί είστε ένα στήριγμά μας.»

Ελένη Χαϊδάρογλου | Μαθήτρια, Συμμετέχουσα στο «Τζαφ Ανγκλάλ»

«Το Τζαφ Ανγκλάλ μου έδωσε καινούριες σκέψεις, νοοτροπία, ιδέες. Μου έδωσε ελπίδα και δύναμη να συνεχίσω. Θα ήθελα να συνεχιστεί, γιατί νιώθω ότι ακόμα έχουμε πολλά να μάθουμε και να αλλάξουμε. Κάθε μέρα ανακαλύπτω νέους τρόπους να εξελιχθώ, να βλέπω τα πράγματα από διαφορετική οπτική και να γίνομαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου. Η εμπειρία αυτή δεν είναι απλώς γνώση, αλλά μια αληθινή μεταμόρφωση που θα με ακολουθεί σε κάθε μου βήμα.»

 

Το «Τζαφ Ανγκλάλ!» δεν ήταν απλώς ένα έργο, αλλά μια δυναμική κίνηση προς την αλλαγή. Μια μικρή σταγόνα που δημιούργησε κύματα, φέρνοντας την εκπαίδευση και την ελπίδα σε κοινότητες που το είχαν ανάγκη. Γιατί κάθε παιδί αξίζει την ευκαιρία να προχωρήσει μπροστά! 

---

Το έργο «Τζαφ Ανγκλάλ» υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος BUILD, με φορέα υλοποίησης το SolidarityNow και εταίρο την ΑΜΚΕ REVMA. 

*Το πρόγραμμα «Building a robust and democratic civic space» (BUILD) έχει ως στόχο την προστασία, την προώθηση και την ευρεία αναγνώριση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών της Ε.Ε., μέσω της στήριξης οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών (OKοιΠ) στην Ελλάδα και την Κύπρο και της ενίσχυσης των ικανοτήτων και της βιωσιμότητάς τους. Το BUILD συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή ‘Ενωση, μέσω του προγράμματος Citizens, Equality, Rights and Values (CERV), το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το Κέντρο Στήριξης ΜΚΟ Κύπρου με συνολικό ποσό επιχορήγησης €2,9 εκ. Συντονιστής του BUILD είναι το Ίδρυμα Μποδοσάκη (Ελλάδα) σε σύμπραξη με το Κέντρο Στήριξης ΜΚΟ (Κύπρος).

Το έργο στοχεύει στην εκπαίδευση 300 ατόμων, προετοιμάζοντάς τους για την ψηφιακή εποχή

Οι οργανώσεις Odyssea και SolidarityNow είναι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουν ότι επιλέχθηκαν από το Centre for Public Impact για να λάβουν χρηματοδότηση από το Google.org AI Opportunity Fund: Europe, ώστε να εξοπλίσουν τους εργαζομένους που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες με γνώσεις και εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ), τα οποία είναι απαραίτητα για τη μακροπρόθεσμη επαγγελματική τους επιτυχία. Μέσω του προγράμματος του Centre for Public Impact, οι δύο οργανώσεις θα λάβουν υποστήριξη ώστε να προσφέρουν στοχευμένη εκπαίδευση σε θέματα AI σε ευάλωτους Έλληνες πολίτες και ανθρώπους με μεταναστευτικό/προσφυγικό υπόβαθρο.

Οι Odyssea και SolidarityNow υποστηρίζουν ευάλωτες κοινωνικές ομάδες στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων Ελλήνων πολιτών και μεταναστών/προσφύγων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Μέσω των τακτικών τους προγραμμάτων, προσφέρουν υπηρεσίες επαγγελματικής ένταξης, όπως συμβουλευτική, υποστήριξη σε διοικητικές διαδικασίες και υπηρεσίες διασύνδεσης με εργοδότες. Το νέο αυτό έργο, το οποίο χρηματοδοτείται από το CPI στο πλαίσιο του Google.org AI Opportunity Fund, θα προσφέρει εκπαίδευση στην Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, επιτρέποντας στους ωφελούμενους των δύο οργανώσεων να αναπτύξουν τις ψηφιακές τους δεξιότητες και να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην αγορά εργασίας. Για τη διευκόλυνση της συμμετοχής, θα παρέχονται υπηρεσίες διερμηνείας και φροντίδας παιδιών κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης. Ο στόχος του έργου είναι η υποστήριξη τουλάχιστον 300 ατόμων, παρέχοντάς τους πρόσβαση σε καλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες.

Δηλώσεις εκπροσώπων των οργανώσεων:

«Η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλάζει ριζικά την αγορά εργασίας και το χάσμα ψηφιακών δεξιοτήτων απειλεί να αφήσει πίσω τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Μέσω αυτής της συνεργασίας, δίνουμε στους μαθητές μας τα απαραίτητα εφόδια για να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα. Μετατρέπουμε αυτήν την πρόκληση σε μια ευκαιρία για να ευημερήσουν σε ένα μέλλον που βασίζεται στην ΤΝ.»
— Λουκάς Οικονομάκης, Co–Founder και CTO της Odyssea 

«Δεσμευόμαστε να βοηθήσουμε τους ωφελούμενούς μας να προσαρμοστούν στις συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. Μέσα από αυτό το έργο, ελπίζουμε να κάνουμε ένα μικρό βήμα προς τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος, που πλήττει δυσανάλογα τα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας.»
— Μαριλήν Πολένα, Γενική Διευθύντρια του SolidarityNow

Με την υποστήριξη του Google.org AI Opportunity Fund: Europe, το Centre for Public Impact προσφέρει ένα ολοκληρωμένο πακέτο υποστήριξης, το οποίο περιλαμβάνει εξατομικευμένη εκπαίδευση στην Τεχνητή Νοημοσύνη που έχει αναπτυχθεί από την Google και εξωτερικούς συνεργάτες, στοχευμένη υποστήριξη, καθώς και συνολική χρηματοδότηση ύψους 15 εκατομμυρίων ευρώ. Η Odyssea και το SolidarityNow είναι μεταξύ των οργανισμών που επιλέχθηκαν να συμμετάσχουν σε αυτή την πρωτοβουλία, με στόχο την ενδυνάμωση ευάλωτων κοινοτήτων, τη μείωση του χάσματος δεξιοτήτων στην Τεχνητή Νοημοσύνη και τη διασφάλιση ότι όλοι μπορούν να επωφεληθούν από τις δυνατότητές της.

«Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους σε όλους τους κλάδους να επιτυγχάνουν περισσότερα, να αποκτούν βαθύτερη γνώση και να επικεντρώνονται στα πράγματα που έχουν πραγματικά σημασία για αυτούς, αλλά είναι κρίσιμο να μην μείνει κανείς πίσω», δήλωσε ο Matt Brittin, Πρόεδρος της Google EMEA. «Οι εμπνευσμένες οργανώσεις που λαμβάνουν υποστήριξη από το AI Opportunity Fund for Europe θα βοηθήσουν 20.000 άτομα από υποεξυπηρετούμενες κοινότητες σε 24 διαφορετικές χώρες να αποκτήσουν την υποστήριξη που χρειάζονται, ώστε να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης με νέους και καινοτόμους τρόπους.»

«Στο Centre for Public Impact, δεσμευόμαστε να ενδυναμώσουμε τις υποεξυπηρετούμενες κοινότητες με τις δεξιότητες και τα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης που χρειάζονται για να ευημερήσουν στη σημερινή ψηφιακή οικονομία», δήλωσε η Helen Stevenson, Senior Manager στο Centre for Public Impact και επικεφαλής του AI Opportunity Fund. «Με την υποστήριξη του Google.org AI Opportunity Fund, είμαστε ενθουσιασμένοι που συνεργαζόμαστε με οργανώσεις που κοιτάζουν μπροστά, όπως η Odyssea και το SolidarityNow, για να γεφυρώσουμε το ψηφιακό χάσμα δεξιοτήτων και να ξεκλειδώσουμε ευκαιρίες για όλους. Μαζί, χτίζουμε ένα πιο συμπεριληπτικό και ανθεκτικό μέλλον.»

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του προγράμματος για να μάθετε περισσότερα σχετικά με το Google.org AI Opportunity Fund: Europe και την ιστοσελίδα του CPI για να δείτε όλες τις οργανώσεις που έχουν επιλεγεί.

Την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2025 τo Generation 2.0 for Rights, Equality and Diversity  και το SolidarityNow παρουσίασαν την Έκθεση «Αποκαλύπτοντας τους Αθέατους Εργαζόμενους Mετανάστες» σε μία εκδήλωση, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι της δημόσιας διοίκησης, των μεταναστευτικών κοινοτήτων, νομικοί και ακαδημαϊκοί.

Στη συζήτηση αναδείχθηκαν τα ευρήματα της έρευνας, φωτίζοντας τις εργασιακές τάσεις και παραβιάσεις που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες στην Ελλάδα. Από τους 228 ερωτηθέντες στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, 3 στους 5 αναφέρουν τουλάχιστον μία περίπτωση εργασιακής εκμετάλλευσης παρά το γεγονός ότι πάνω από τους μισούς απασχολούνται σε πλαίσιο επίσημης εργασίας. Σε ιδιαίτερα μειονεκτική θέση βρίσκονται οι μόνες μητέρες, οι μετανάστες χωρίς χαρτιά και οι αιτούντες άσυλο.

Οι συμμετέχοντες στο πάνελ επισήμαναν το επίκαιρο της μελέτης, καθώς όχι μόνο αναδεικνύει τις παραβιάσεις των εργασιακών δικαιωμάτων, αλλά και τις ευαλωτότητες που συνδέονται με την επισφάλεια του νομικού καθεστώτος των μεταναστών και των προσφύγων, καθώς και συστημικά εμπόδια που αποτρέπουν την επίσημη απασχόληση. Η έρευνα περιλαμβάνει μια σειρά προτάσεων μεταρρύθμισης προς τους αρμόδιους θεσμούς για την καταπολέμηση της εκμετάλλευσης, τη μείωση των εμποδίων στην απασχόληση και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων μεταναστών και προσφύγων στην ελληνική αγορά εργασίας.

Η Θεοδώρα Σταθοπούλου, Προϊσταμένη Τμήματος Στήριξης Ελλήνων Εργαζομένων στην Αλλοδαπή και Ίσης Μεταχείρισης στην Εργασία του Υπουργείου Εργασίας, ανέφερε ότι τα διαθέσιμα στοιχεία από τις μετακλήσεις επιβεβαιώνουν σε μεγάλο βαθμό τα ευρήματα της έρευνας: «Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα δομικά χαρακτηριστικά, τα οποία καθορίζουν και τον τρόπο ένταξης των αλλοδαπών εργαζομένων. Η κυριαρχία του άτυπου τομέα της οικονομίας, σε συνδυασμό με τα υψηλά ποσοστά αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας, επηρεάζει σημαντικά τις συνθήκες απασχόλησής τους». Ο Γιάννης Μιχάλας, Ειδικός Επιθεωρητής Εργασιακών Σχέσεων του ΣΕΠΕ ΔΥΠΑ, ανέφερε: «Η πρακτική της «δοκιμαστικής εργασίας» χωρίς αμοιβή και η μη καταβολή δεδουλευμένων είναι πλέον κανόνας, ενώ οι εργοδότες δηλώνουν αδυναμία να καλύψουν τις θέσεις με νόμιμο προσωπικό. Η λύση βρίσκεται στη ρύθμιση της κατάστασης των μεταναστών που ήδη ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, προσφέροντας τους τη δυνατότητα νόμιμης διαμονής και εργασίας, προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας». Η Άντλα Σασάτη, Διευθύντρια του Γραφείου του Φόρουμ Μεταναστών, τόνισε: «Η αδήλωτη εργασία συσχετίζεται, στο μυαλό της κοινωνίας, κυρίως με όσους δεν έχουν χαρτιά. Ωστόσο, σήμερα, με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, γνωρίζουμε ότι οι εργασιακές παραβιάσεις δεν περιορίζονται μόνο σε αυτούς που εργάζονται αδήλωτα· αγγίζουν και όσους εργάζονται επισήμως. Η ανάγκη για συλλογή στοιχείων και έρευνα έχει πλέον επιβεβαιωθεί. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η αυξημένη ενημέρωση του κοινού και των φορέων χάραξης πολιτικής.»

Η Αγγελική Σεραφείμ, Νομική Σύμβουλος για θέματα Προστασίας θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών & Θεσμικής Προστασίας, υπογράμμισε ότι «όταν η γενικότερη κατάσταση στην αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από συνεχείς παραβιάσεις, όταν η παρανομία γίνεται ο κανόνας, τότε ούτε το trafficking ούτε η καταχρηστική, εξαντλητική εργασία φαίνονται ως εξαιρέσεις. Μόνο αν διαμορφωθεί ένα σταθερό και λειτουργικό πλαίσιο προστασίας, οι παραβιάσεις θα αναγνωρίζονται ως τέτοιες και δεν θα θεωρούνται μέρος μιας «κανονικότητας» με διαβαθμίσεις στην ένταση».

Ο Απόστολος Καψάλης, Επίκουρος Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ανέφερε ότι «η χώρα δεν δέχεται απλώς μετανάστες· τους χάνει. Σε αυτή τη συγκυρία, δεν έχει γίνει κατανοητό γιατί τόσο οι γηγενείς όσο και οι μετανάστες εγκαταλείπουν τη χώρα. Αν όμως κάποιος διαβάσει τα συμπεράσματα της μελέτης, θα κατανοήσει ότι οι χαμηλές αμοιβές και οι συνθήκες εργασίας που αποτυπώνονται στην έρευνα καθιστούν την Ελλάδα μια χώρα αποχώρησης εργαζομένων. Είναι ενδεικτικό ότι, παρά το γεγονός ότι το 95% του δείγματος διαθέτει άδεια διαμονής, το 30% εργάζεται σε συνθήκες αδήλωτης απασχόλησης.»

Ο Παναγιώτης Ψαθάς, Προϊστάμενος Τμήματος Υποστήριξης & Κοινωνικής Ένταξης Μεταναστών & Προσφύγων, Δ/νση Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δήμος Αθηναίων,  ανέφερε ότι η κοινωνική πολιτική μεταφέρθηκε στους Δήμους το 2010. «Η ένταξη, και ειδικά η ένταξη ατόμων με μεταναστευτικό ή προσφυγικό προφίλ, άρχισε να αποκτά μεγαλύτερη προτεραιότητα για την τοπική αυτοδιοίκηση μετά το 2015. Στο πλαίσιο αυτό, τα Κέντρα Μεταναστών αποτέλεσαν ένα θετικό βήμα, αν και εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη για περισσότερες ενέργειες και συνεργασίες, προκειμένου να ενισχυθεί η υποστήριξη των μεταναστών στην αγορά εργασίας». Ο Βασίλης Κερασιώτης, δικηγόρος, αναφέρθηκε στις πολιτικές νομιμοποίησης και στο κατά πόσο αυτές αποδείχθηκαν αποτελεσματικές στη χώρα. «Η νομιμοποίηση είναι μια θετική εξέλιξη, αλλά η μη εφαρμογή ή η διακοπή της οδηγεί σε αδιέξοδα. Η Ελλάδα έχει επανειλημμένα εγκλωβιστεί σε έναν φαύλο κύκλο, όπου άνθρωποι που ζουν και εργάζονται στη χώρα επί μακρόν βρίσκονται διαρκώς υπό αμφισβήτηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Μνημόνιο Μπαγκλαντές, όπου, παρά το ότι επρόκειτο για μια επίσημη συμφωνία, βλέπουμε σήμερα 1.900 αιτήματα να απορρίπτονται σωρηδόν, χωρίς ουσιαστική αιτιολόγηση, δημιουργώντας νέα αδιέξοδα. Είναι αδιανόητο να επιτρέπεται σε ανθρώπους να ενταχθούν νομικά στην αγορά εργασίας και έπειτα να τους αφαιρείται αυτό το δικαίωμα, οδηγώντας τους ξανά στη σκιά της παρανομίας. Αυτή η πολιτική διαχείρισης δεν αποτελεί ένταξη, αλλά μια διαρκή ανακύκλωση αβεβαιότητας».

Το πλήρες κείμενο της έρευνας είναι διαθέσιμο στα Ελληνικά και Αγγλικά.

//

Λίγα λόγια για το πρόγραμμα και την έρευνα

Το πρόγραμμα «Revealing the Unseen Migrant Workers»* ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2023 με στόχο την ανάδειξη των επισφαλών συνθηκών εργασίας, της αδήλωτης εργασίας, της εργασιακής εκμετάλλευσης, καθώς και των ανισοτήτων και διακρίσεων που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες εργαζόμενοι στην Ελλάδα. Η έρευνα υλοποιήθηκε με τη συμμετοχή 228 ερωτηθέντων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και προσφέρει μια εκτενή εικόνα της πραγματικότητας που βιώνουν οι μετανάστες στην ελληνική αγορά εργασίας.

* Το πρόγραμμα «Revealing the Unseen Migrant Workers» υλοποιείται έως τον Σεπτέμβριο του 2025 και χρηματοδοτείται από το PICUM και το πρόγραμμα για τα εργασιακά δικαιώματα και την εργασία μεταναστών του Robert Bosch Stiftung.

Η έρευνα ComeHoME εξετάζει την πρόσβαση σε αξιοπρεπή και προσιτή στέγαση για άτομα με μεταναστευτικό υπόβαθρο σε Θεσσαλονίκη, Τορίνο και Μάλτα.

Μέσα από 800 ερωτηματολόγια, 12 ομάδες εστιασμένης συζήτησης και 30 συνεντεύξεις, η μελέτη αναδεικνύει τα κανάλια εύρεσης στέγης, τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες και τις στρατηγικές αντιμετώπισης που υιοθετούν. Το SolidarityNow συμμετείχε στην έρευνα πραγματοποιώντας τη συλλογή δεδομένων.

Ευρήματα για τη Θεσσαλονίκη

• Το 75% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι υπέστη διακρίσεις στην αναζήτηση στέγης – το υψηλότερο ποσοστό από τις τρεις πόλεις (Τορίνο: 54%, Μάλτα: 39%).
• Κύριος λόγος διάκρισης: η εθνοτική καταγωγή (95% όσων υπέστησαν διακρίσεις ανέφεραν ως παράγοντες το μεταναστευτικό καθεστώς, την εθνικότητα, τη γλώσσα και το χρώμα του δέρματος).
• Οι Αφρικανοί μετανάστες επηρεάζονται περισσότερο (86%), ακολουθούμενοι από Ασιάτες (77%) και Ευρωπαίους (62%).
• Οικονομικά εμπόδια αποτέλεσαν πρόκληση για το 63% των ερωτηθέντων, ενώ 41% ανέφερε γλωσσικά εμπόδια.
• Οι ιδιώτες ιδιοκτήτες αναφέρθηκαν ως κύριοι υπαίτιοι των διακρίσεων, ενώ ο ρόλος των μεσιτικών γραφείων ήταν πιο αμφιλεγόμενος.
• Οι περισσότεροι βασίστηκαν σε άτυπα κοινωνικά δίκτυα (μεταναστευτικές κοινότητες και προσωπικές επαφές) για την εύρεση κατοικίας, καθώς η ενημέρωση για νομικά δικαιώματα και επιδοτήσεις ενοικίου ήταν περιορισμένη (μόνο 21% γνώριζε για διαθέσιμα νομικά μέσα).
• Τα προγράμματα υποστήριξης εύρεσης ενοικιαζόμενης κατοικίας  και κάλυψης μέρους τους ενοικίου είχαν θετικό αντίκτυπο, αλλά η προσωρινή φύση τους περιόρισε τη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητά τους.

Συμπεράσματα και Προτάσεις

• Η διακριτική μεταχείριση και οι οικονομικές δυσκολίες καθιστούν την εξεύρεση στέγης μια ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία για τους μετανάστες στη Θεσσαλονίκη.
• Το κράτος δεν παρέχει επαρκή στήριξη, και η κοινωνία των πολιτών προσπαθεί να καλύψει το κενό, αλλά με περιορισμένους πόρους.
• Χρειάζονται ενισχυμένες πολιτικές για την πρόσβαση στη στέγαση, όπως:

– Αντιμετώπιση των διακρίσεων μέσω αυστηρότερης νομοθεσίας και ελέγχων.

– Βελτίωση της ενημέρωσης μεταναστών για τα δικαιώματα τους.

– Ενίσχυση δημόσιων και κοινωνικών προγραμμάτων στέγασης για μακροπρόθεσμες λύσης.

Το SolidarityNow διοργάνωσε την Ημέρα Καριέρας με τίτλο “Opportunity Now” στις 15 Φεβρουαρίου στο Κέντρο Αλληλεγγύης του στην Αθήνα. Η εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Eurobank, περιλάμβανε παράλληλες δράσεις και εργαστήρια για θέματα απασχόλησης, τα οποία διοργανώθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας 10-14 Φεβρουαρίου.

Στα έξι εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν πάνω σε διάφορες θεματικές σχετικές με την εργασία, τη συμπερίληψη στους χώρους εργασίας, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την προετοιμασία για την είσοδο στην αγορά εργασίας πρώην ασυνόδευτων παιδιών που ενηλικιώθηκαν, συμμετείχαν συνολικά περισσότεροι από 80 άνθρωποι από διάφορες πληθυσμιακές ομάδες. Τα εργαστήρια ήταν ειδικά σχεδιασμένα για να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κοινωνικών αυτών ομάδων σε σχέση με την εργασιακή τους ένταξη.

Στόχος της Ημέρας “Opportunity Now/Ευκαιρία Τώρα” ήταν η προώθηση της συμπερίληψης στα εργασιακά περιβάλλοντα και η παροχή ίσων ευκαιριών προς όλους για πρόσβαση στην εργασία, θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.

Η Ημέρα Καριέρας “Opportunity Now/Ευκαιρία Τώρα” σε αριθμούς:

• 400+ ωφελούμενοι

• 18 εταιρείες συμμετείχαν συνολικά, από ποικίλους κλάδους όπως του τουριστικού/φιλοξενίας, της εφοδιαστικής αλυσίδας, του κατασκευαστικού, της διαχείρισης εγκαταστάσεων, της παροχής υπηρεσιών

• 200+ διαθέσιμες θέσεις εργασίας

• 865 συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν επί τόπου

• 170 προσφορές εργασίας

«Στο SolidarityNow πιστεύουμε ότι η παροχή ίσων ευκαιριών πρόσβασης στην αγορά εργασίας για όλους, είναι προς όφελος όλων των μερών – των εργαζόμενων, των εργοδοτών και της κοινωνίας. Και αυτό γιατί μέσα από την αποδοχή και τη συμπερίληψη δημιουργούνται δυναμικοί χώροι εργασίας, που αξιοποιούν τα μοναδικά χαρακτηριστικά κάθε ατόμου. Η αλλαγή δεν συμβαίνει από μόνη της· τη δημιουργούμε μαζί, μέσα από κάθε ευκαιρία που δίνεται, κάθε άνθρωπο που ξαναβρίσκει τον δρόμο του. Η αλληλεγγύη είναι πράξη και σε αυτή την Ημέρα Καριέρας είδαμε τι μπορεί να καταφέρει όταν γίνεται πραγματικότητα», υπογραμμίζει η Μαριλήν Πολένα, Γενική Διευθύντρια του SolidarityNow. 

«Το ταλέντο δεν γνωρίζει σύνορα, δεν έχει ηλικία, φύλο ή καταγωγή. Σήμερα, δεν κοιτάξαμε χαρτιά, άλλωστε ο καλύτερος εργαζόμενος δεν είναι μόνο αυτός με το πιο εντυπωσιακό βιογραφικό, αλλά εκείνος που έχει τη μεγαλύτερη θέληση. Και σήμερα, γνωρίσαμε πολλούς τέτοιους ανθρώπους», τόνισε εκπρόσωπος μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας.

Μία γυναίκα από την Ελλάδα, που είναι καιρό εκτός αγοράς εργασίας είπε συγκινημένη: «Η συνέντευξη δεν ήταν απλώς μια διαδικασία. Ήταν μια συζήτηση όπου για πρώτη φορά κάποιος με ρώτησε όχι μόνο τι έχω κάνει, αλλά ποια είμαι και τι θέλω να γίνω. Δεν ξέρω αν θα πάρω τη δουλειά, αλλά ξέρω ότι σήμερα έκανα το πρώτο βήμα.»

Επίσκεψη της Υφυπουργού Μετανάστευσης και Άσυλου, αρμόδιας για την Ένταξη, κας Σοφίας Βούλτεψη

Την Ημέρα Καριέρας τίμησε με την επίσκεψή της η Υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, κα Σοφία Βούλτεψη, όπου και συνομίλησε με τους εκπροσώπους των εταιρειών για τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, καθώς και με ωφελούμενους για τις ανάγκες τους σχετικά με την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα.

Οι συμμετέχουσες εταιρείες:

Hellas Job

Job Trust

Manifest

Manpower

McDonalds

Newrest

Santikos Collection

Mandynamic

Circet

Four Seasons Astir Palace Hotel Athens

Mitsis

Costa Navarino

Sidenor

Poseidon Hotel

Hyatt

STiQ

Adeco

Sani

*Από 1η Αυγούστου 2023, το Κέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας του SolidarityNow χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα συνεργασίας Ελβετίας-Ελλάδας (Πρεσβεία της Ελβετίας στην Ελλάδα) για τη μείωση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων στην ΕΕ και από το Υπουργείο Μετανάστευσης & Ασύλου. **Το Κέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας υποστηρίζεται επίσης από τον Δήμο Αθηναίων.