
Το SolidarityNow, ως οργάνωση της Κοινωνίας των Πολιτών που υλοποιεί σειρά προγραμμάτων για την παροχή στέγασης, νομικής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στον μεταναστευτικό και προσφυγικό πληθυσμό καθόλη της διάρκεια της κρίσης υποδοχής που αντιμετωπίζει η χώρα, καταθέτει παρατηρήσεις επί του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, με το οποίο επιχειρείται η προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου «σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία».
Άρθρο 2, παράγραφος β
Ακολουθώντας και τη σχετική πρόταση του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, το SolidarityNow προτείνει συμπλήρωση «κατά την έννοια του Άρθρου 10 του ΠΔ 141/2013», ώστε να περιλαμβάνεται και αναφορά στον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου.
Άρθρο 6
Εν γένει προβληματικός ο γενικευμένος γεωγραφικός περιορισμός κίνησης των αιτούντων άσυλο, ιδιαίτερα λαμβανομένου υπόψη του μεγάλου διαστήματος που μεσολαβεί ανάμεσα στο αίτημα ασύλου και την τελική απόφαση επί του αιτήματος. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρόβλεψη ότι «η απόφαση χορήγησης ή μη άδειας απομάκρυνσης λαμβάνεται από τις αρμόδιες Αρχές υποδοχής και φιλοξενίας σε ατομική, αμερόληπτη και αντικειμενική βάση και είναι αιτιολογημένη όταν είναι απορριπτική». Σημαντικό πρόβλημα ενδέχεται να δημιουργείται στην πράξη δεδομένου ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι καθόλου σαφές ποιες είναι οι «αρμόδιες Αρχές υποδοχής και φιλοξενίας» σε κάθε κέντρο φιλοξενίας.
Άρθρο 7
Δεδομένης της διαφαινόμενης επιστροφής της πρακτικής της οριζόντιας επιβολής της κράτησης με εθνικά κριτήρια, χωρίς να έχει προηγηθεί εξατομικευμένη κρίση και να έχει παρασχεθεί επαρκής πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου, κυρίως στα νησιά αλλά και στα προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης, το SolidarityNow υπενθυμίζει ότι η κράτηση, ως ιδιαίτερα επαχθές για την προσωπική ελευθερία μέτρο, οφείλει να εφαρμόζεται μόνο ως έσχατο μέσο, αφού έχουν εξαντληθεί όλα τα υπόλοιπα εναλλακτικά της κράτησης μέτρα και κατόπιν πλήρως εξατομικευμένης κρίσης. Διαφορετικά, διολισθαίνουμε σε φαινόμενα μαζικής κράτησης προσώπων, πρακτική που αντίκειται τόσο στην ελληνική όσο και στη διεθνή νομοθεσία. Επίσης, η κράτηση δεν εφαρμόζεται σε αιτούντες άσυλο, ασυνόδευτους ανήλικους και ευάλωτα άτομα, παρά μόνο σε απολύτως εξαιρετικές περιπτώσεις. Η υποβολή αλλοδαπών σε καθεστώς διοικητικής κράτησης είναι επιτακτικό να περιοριστεί στις περιπτώσεις όπου επίκειται με βεβαιότητα η εκτέλεση της απέλασης/επανεισδοχής σε εύλογο χρόνο, και πάντα μετά από εξατομικευμένη κρίση.
Άρθρο 9
Σχετικά με το άρθρο αυτό, είναι ιδιαίτερα εύστοχα τα σχόλια των Γιατρών του Κόσμου. Επειδή συνεπώς κάθε ιατρική πράξη ή εξέταση προϋποθέτει καταρχήν συναίνεση του προσώπου, και μόνο κατ’ εξαίρεση, για πολύ ειδικούς και συγκεκριμένους λόγους, μπορεί να υπάρξει απόκλιση από την αρχή αυτή, η διάταξη της παρ. 1 πρέπει να αναδιατυπωθεί ως εξής: «1. Οι αρμόδιες αρχές…δύνανται, για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και εφόσον από τα συμπτώματα και την κλινική εξέταση του αιτούντος προκύπτουν ενδείξεις συγκεκριμένων μεταδοτικών νοσημάτων, να ζητούν την υποβολή των αιτούντων σε ιατρική εξέταση….».
Άρθρο 10
Η όποια εκπαιδευτική δραστηριότητα εντός των κέντρων φιλοξενίας δεν μπορεί παρά να έχει χαρακτήρα προπαρασκευαστικό και απολύτως προσωρινό. Το κράτος οφείλει να αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος (βλ. εκπαίδευση Ρομά, μειονότητας στη Θράκη κ.λπ.) και να τηρήσει τη συνταγματική επιταγή της πρόσβασης όλων των ανηλίκων, συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων διεθνή προστασία αλλά και όλων των ανηλίκων ανεξαρτήτως του καθεστώτος διαμονής τους στη χώρα, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και τις δραστηριότητες της εκπαιδευτικής κοινότητας. Η εκπαίδευση των παιδιών πρέπει να γίνεται μέσα στα δημόσια σχολεία της χώρας.
Άρθρο 11
Η ρύθμιση αυτή είναι γενικά προς τη σωστή κατεύθυνση δεδομένου ότι η κατάθεση αιτήματος δεν υλοποιείται όχι από υπαιτιότητα του αιτούντος αλλά λόγω του μεγάλου φόρτου αιτημάτων ενώπιον των αρχών. Υπό αυτό το πρίσμα, το τρίμηνο που ορίζει το σχέδιο νόμου θα μπορούσε και να συντμηθεί.
Άρθρο 13
Το ζήτημα της επάρκειας πόρων διατυπώνεται με μεγάλη γενικότητα. Η ρύθμιση είτε πρέπει να παραπέμπει στην κείμενη νομοθεσία που αφορά π.χ. το μισθό του ανειδίκευτου εργάτη, είτε πρέπει να χρησιμοποιεί επιμέρους σαφή και ορισμένα κριτήρια και μέσα απόδειξης, για την αποφυγή αδικιών και καταχρήσεων.
Άρθρο 15
Η εξάρτηση της παροχής υλικών συνθηκών από το χρόνο υποβολής αιτήματος ασύλου είναι προβληματική. Η υποχρέωση της Πολιτείας για παροχή στοιχειωδών μέσων αξιοπρεπούς διαβίωσης σε αιτούντες διεθνή προστασία, δε δύναται να εξαρτάται από το πότε υποβάλουν το αίτημα, καθώς η παροχή βοήθειας είναι συνυφασμένη με την ιδιότητα του αιτούντος διεθνή προστασία και όχι με το χρόνο που αυτός την αιτείται. Ως εκ τούτου, η ρύθμιση αυτή πρέπει να απαλειφθεί καθώς μοιάζει να υποκρύπτει μια ιδιότυπη τιμωρητική πρακτική.
Άρθρο 18
Όπως εύστοχα έχουν επισημάνει ήδη και άλλες οργανώσεις, είναι επιτακτική η ρητή θέσπιση της πλήρους απαγόρευσης κράτησης ανηλίκων. Ο έλληνας νομοθέτης δεν μπορεί στο ζήτημα της διοικητικής κράτησης παιδιών και εφήβων, δηλαδή της κράτησης χωρίς καταδικαστική απόφαση για διάπραξη εγκλήματος, να είναι πίσω από τον ποινικό νομοθέτη του Ν. 4322/2016, ο οποίος επιφυλάσσει ποινικό σωφρονισμό (δηλαδή εγκλεισμό) σε ανηλίκους, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και για τη διάπραξη πολύ σοβαρών εγκλημάτων.