από το Κέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας του SolidarityNow
Ο Δημήτρης έχει κάθε λόγο να είναι περήφανος για τον εαυτό του. Όχι μόνο σήμερα, 8 Απριλίου, που μαζί με τους άλλους Ρομά γιορτάζει την ημέρα Ρομά Υπερηφάνειας, αλλά γιατί με κάθε καθημερινή του πράξη εδώ και πολύ καιρό, ο Δημήτρης νικά τα στερεότυπα που τον συνοδεύουν στα μάτια των άλλων σαν νομοτέλειες, είτε λόγω της καταγωγής του είτε λόγω κάποιων επιλογών και εμπειριών του που τον κατέστησαν για ένα διάστημα της ενήλικης ζωής του αδύναμο, παράνομο και εγκλωβισμένο.
Μέχρι να φτάσει τα 29 του χρόνια ο Δημήτρης έχει ζήσει πολλές ζωές, όπως λέει ότι νιώθει ο ίδιος.
«Γεννήθηκα και μεγάλωσα στον Πύργο. Η μαμά μου είναι Ελληνίδα και ο μπαμπάς μου ήταν Ρομά. Πέθανε στη φυλακή, μετανιωμένος. Έχω δυο αδελφούς και τέσσερεις αδελφές, όλες παντρεμένες. Δεν θυμάμαι ποτέ να έχω αισθανθεί πουθενά άνετα, να πω εδώ είναι το μέρος μου, οι άνθρωποί μου, να νιώθω ασφαλής. Θυμάμαι ότι πήγα σχολείο για πολύ λίγο. Στην αρχή μπήκα σε μια τάξη και ένα μικρό διάστημα μετά, έφτιαξαν μια τάξη μόνο με τα παιδιά Ρομά και ουσιαστικά ήταν σαν να μας ξέχασαν. Θυμάμαι μια φορά που ακούμπησα έναν συμμαθητή μου από άλλη τάξη και τον είδα να πανικοβάλλεται και να λέει ότι τώρα πρέπει να πλύνει τη μπλούζα του. Τότε δεν καταλάβαινα γιατί».
Μεγαλώνοντας όμως ο Δημήτρης άρχισε να καταλαβαίνει. Το σχολείο τον ξέχασε και έκανε κι εκείνος το ίδιο, μέχρι που το σταμάτησε και δεν έμαθε ποτέ γραφή και ανάγνωση. Μετά ακολούθησε έναν δρόμο πιστός σε αυτά που έβλεπε από τον πατέρα του και τους άλλους Ρομά με τους οποίους συναναστρεφόταν. Παρανομία και ναρκωτικά ήταν στη ζωή του Δημήτρη στα 14, ενός παιδιού που το έπαιρναν μαζί τους οι μεγάλοι και που τελικά του έριξαν ευθύνες που δεν του αναλογούσαν και οδηγήθηκε στη φυλακή. Η φυλακή ηχεί τόσο άσχημα στα αυτιά μας όταν ακούς να τη λέει ένας τόσο χαμογελαστός νέος άνθρωπος, όμως ο Δημήτρης έχει άλλη γνώμη.
«Η φυλακή ήταν η ευκαιρία μου να γλυτώσω. Πέρασα από τις φυλακές του Ναυπλίου, της Λάρισας, της Πάτρας και έφτασα στον Ελαιώνα στην Αθήνα. Τα χρόνια που έμεινα μέσα μπήκα στο θεραπευτικό πρόγραμμα για τοξικομανείς, έγινα καλά. Μέσα σε όλο αυτό γνώρισα και τους ανθρώπους μου. Τους κοινωνικούς λειτουργούς του προγράμματος που με υποστήριξαν πάρα πολύ, συγκρατούμενους μου που καταφέραμε μαζί να θεραπευτούμε, και αποφάσισα ποτέ να μη γυρίσω πίσω – ούτε στο σπίτι μου, ούτε για να δω τη μάνα μου, ούτε στα ναρκωτικά, ούτε σε τίποτα που μοιάζει με το πώς ζούσα πριν. Ξέρω ότι αν πάω να δω τη μάνα μου θα είναι πισωγύρισμα, θα με μπλέξουν, μου αρκεί να της μιλάω στο τηλέφωνο. Άλλωστε δεν έχουμε και πολλά να πούμε, η μαμά δεν μπορεί να καταλάβει ότι αλλάζω τη ζωή μου, καταλαβαίνει μόνο ότι της λείπω, αλλά δεν φτάνει αυτό πια.
Στο πρόγραμμα έμαθα να μιλάω. Στην αρχή στον Ελαιώνα δεν έλεγα τίποτα, αλλά τελικά σε μια ομάδα μίλησα! Ήταν φοβερό για μένα, μου έκανε τόσο πολύ καλό κι όσο πιο πολύ μιλούσα δεν σταμάταγα με τίποτα. Οι θεραπεύτριές μου με βοήθησαν πάρα πολύ.
Επέμενα και επιμένω γιατί θα τα καταφέρω και θα φτιάξω καλύτερα τη ζωή μου. Πηγαίνω και σε μια οργάνωση και μαθαίνω γραφή και ανάγνωση. Γράφω ήδη το όνομά μου.
Η ζωή που έχω τώρα είναι ήδη καλύτερη.»
Όσο ήταν στο θεραπευτικό πρόγραμμα ο Δημήτρης ενημερώθηκε από τους υπεύθυνους εκεί για το Κέντρο Αλληλεγγύης του SolidarityNow στην Αθήνα, και τη λειτουργία της Κοινωνικής Υπηρεσίας και της Υπηρεσίας Απασχολησιμότητας. Επόμενος στόχος να βρει δουλειά. Μαζί με τον εργασιακό σύμβουλο ξεκίνησαν τις συναντήσεις και ο Δημήτρης έπιασε την πρώτη του δουλειά. Για τον εργασιακό σύμβουλο ο Δημήτρης ήταν ήδη νικητής, γιατί ήταν απόλυτα συνεπής και αισιόδοξος παρά τον διαρκή αγώνα του να μη φοβάται και να πιστέψει στον εαυτό του.
«Νόμιζα ότι το Κέντρο ήταν μόνο για μετανάστες, αλλά έκανα λάθος και τώρα μου αρέσει να έρχομαι. Με βοηθούν πολύ. Η πρώτη δουλειά που βρήκα ήταν καλή. Καμμιά φορά άκουγα βέβαια σχόλια για την καταγωγή μου, αλλά άκουγα και καλά λόγια. Νιώθω συχνά ότι ενώ προσπαθώ να ξεφύγω από την παλιά ζωή, οι άλλοι με αντιμετωπίζουν με έναν τρόπο, μια επιφύλαξη, σαν να ξέρουν τη μοίρα μου. Πιο καταδικασμένος αισθάνομαι μερικές φορές έξω παρά από όταν ήμουν μέσα στη φυλακή.
Η πρώτη δουλειά τελείωσε και από το Κέντρο ο σύμβουλός μου με υποστήριξε και βρήκα δεύτερη. Είχα πρόγραμμα. Δουλειά, μαθήματα δυο φορές τη βδομάδα, περιποίηση του ξενώνα που έμενα με τους δυο συγκατοίκους μου.»
Ο Δημήτρης ολοκλήρωσε το πρόγραμμα, πέρασε και η παράταση που είχε πάρει για τη διαμονή στον ξενώνα, αλλά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν ομαλά. Έχασε τη δουλειά του ξαφνικά, γιατί όπως κατάλαβε τελικά, ο εργοδότης του δεν μπόρεσε να κρατήσει άλλο έναν Ρομά στη δουλειά του.
«Γενικά νιώθω πολύ μόνος στην προσπάθεια να φτιάξω τη ζωή μου. Και ξέρω ότι και άλλοι Ρομά νιώθουν έτσι – είναι λες και όλοι είναι σίγουροι ότι θα αποτύχουμε και καμιά φορά σκέφτομαι τότε γιατί να προσπαθήσω; Αλλά τελικά δεν το βάζω κάτω.»
Έμεινε άνεργος και άστεγος.
Κινητοποιήθηκε αμέσως και πήγε ξανά στο Κέντρο Αλληλεγγύης. Καταγράφηκε στην κοινωνική υπηρεσία ως άστεγος και μετά από μια σειρά ιατρικών εξετάσεων που έκανε αμέσως χωρίς να χάνει λεπτό, βρέθηκε ξενώνας να τον φιλοξενήσει.
Ο Δημήτρης προσπαθεί πάρα πολύ. Το βλέπεις στα μάτια του, το ακούς στη φωνή του. Κάνει ό,τι χρειάζεται για να προχωρήσει μπροστά.
«Είμαι στον ξενώνα τώρα. Και στο Κέντρο αμέσως όλοι προσπάθησαν να με βοηθήσουν. Φτιάξαμε το βιογραφικό μου ξανά και λίγες μέρες πριν με πήραν από μια δουλειά και ξεκίνησα ήδη. Ελπίζω να πάνε όλα καλά. Θα μαζέψω χρήματα σιγά-σιγά να πιάσω σπίτι και θα είμαι καλός στη δουλειά μου. Θα συνεχίσω να μαθαίνω να γράφω και να διαβάζω, γιατί δεν γίνεται αλλιώς, βλέπω όλους να ανταλλάσσουν μηνύματα με τα κινητά και θέλω κι εγώ. Τώρα μιλάω μόνο με προφορικά μηνύματα.
Και αφού μάθω να διαβάζω και να γράφω, ίσως βρω και μια κοπέλα να αγαπιόμαστε και κάνουμε και οικογένεια.
Είμαι Ρομά, ναι, αλλά είμαι κι εγώ ένας κανονικός άνθρωπος. Οι φίλοι μου στο πρόγραμμα ήταν όλοι Έλληνες. Μοιάζαμε, είχαμε περάσει πολλά, χωρίς να έχει σχέση με την καταγωγή μας. Αυτό μόνο θέλω να πω. Κάνω λάθη, αλλά κάνω και όνειρα όπως όλοι. Ελπίζω να μην το ξεχάσω ποτέ αυτό και να μην κοιτάξω ποτέ κανέναν συνάνθρωπό μου με αυτό το βλέμμα. Αυτό το βλέμμα που προσπαθώ όταν το νιώθω να φύγω και παρακαλώ να εξαφανιστώ εκείνη τη στιγμή.»
*Από τον Αύγουστο 2022, το Κέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας χρηματοδοτείται από τα EEA Grants με διαχειριστή της δωρεάς τους ΣΟΛ Crowe και HumanRights360.
**Το Κέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας υποστηρίζεται επίσης από τον Δήμο Αθηναίων.