Σε δείπνο με τη Ζόχρα, τη Ζάχρα, τον Ελιάς, τον Μπαγιάτ και τη Φατιμά
από την Τζούλια Τέρνερ, ασκούμενη στο SolidarityNow
Η Ζόχρα μού δείχνει το δωμάτιό της. «Αυτό είναι το κρεβάτι της Ζάχρας, αυτό είναι το δικό μου, και αυτό είναι το κρεβάτι του Ελιάς. Και εδώ βάζουμε τα παιχνίδια». Τρία παιδιά από το Αφγανιστάν μοιράζονται ένα δωμάτιο στο νέο τους σπίτι όπου ζουν μαζί με τους γονείς τους, τον Μπαγιάτ και τη Φατιμά.
Είναι ένα τυπικό παιδικό δωμάτιο: λαμπερό και γεμάτο χρώμα, με παιχνίδια σε κάθε κρεβάτι και εικόνες στους τοίχους. Αλλά αυτό το δωμάτιο δεν είναι καθόλου τυπικό για τη Ζόχρα και την οικογένειά της. Μόλις μετακόμισαν σε ένα διαμέρισμα στην Αθήνα, μετά από ένα διάστημα μεγαλύτερο του έτους, που ζούσαν σε διάφορους προσφυγικούς καταυλισμούς στην Ελλάδα. Ο Μπαγιάτ και η Φατιμά αναγκάστηκαν να θυσιάσουν πολλά για να αποκτήσουν αυτό το σπίτι, πουλώντας όλα τα προσωπικά τους αντικείμενα, ακόμη και τις βέρες τους. Ήταν λίγο μουντό όταν πρωτοήρθαν, αλλά ο Μπαγιάτ έβαψε τους τοίχους σε παστέλ χρώματα και σιγά σιγά άρχισαν να προσθέτουν έπιπλα σε κάθε δωμάτιο. Έχοντας συστηθεί με όλες τις κούκλες της Ζάχρα, πήγαμε στο σαλόνι για το δείπνο: κοτόπουλο, σαλάτες, αραβικές πίτες, σπιτικά πατατάκια, και ένα μεγάλο πιάτο ρύζι, όλα ακουμπισμένα πάνω σε ένα στρώμα στο πάτωμα.
Όσο τρώμε, συζητάμε τις μεγαλύτερες αλλαγές που προκάλεσε η μετακόμισή τους στο καινούργιο τους σπίτι. Πέρα από τις αυτονόητες ανέσεις που απέκτησαν, ο Μπαγιάτ εξηγεί πόσο σημαντικό είναι το να έχουν έναν ανεξάρτητο χώρο, γεγονός που τους γεννά το αίσθημα της ασφάλειας.. «Ήταν πολύ σημαντικό για εμένα να έχω ένα σπίτι. Τώρα δεν έχω άγχος όταν τα παιδιά είναι εδώ, ενώ όταν είμασταν στον καταυλισμό, και εγώ έλειπα, αγχωνόμουν πολύ για αυτά. Τώρα ξέρω ότι έχουμε έναν χώρο προσωπικό και ότι είμαστε ασφαλείς». Στο σπίτι επικρατεί πια ησυχία και έτσι μπορεί και κοιμάται η Ζούρα. Στην Ελευσίνα δεν ήταν εύκολο για τη μικρή Ζούρα να κοιμηθεί καλά επειδή πάντα την ενοχλούσαν τα μωρά που κλαίγανε τα βράδια – «εδώ δεν έχω κανένα θέμα με την ηρεμία και την ησυχία, παρά μόνο όταν η Ζάχρα και ο Ελίας ροχαλίζουν…!»
Για τη Φατιμά, ο ανεξάρτητος προσωπικός χώρος ενώνει την οικογένεια: «Στο σπίτι νιώθεις την αγάπη των άλλων μελών της οικογένειας, καθόμαστε όλοι μαζί», λέει η Φατιμά και χαμογελάει. «Όταν γυρνάω σπίτι, αισθάνομαι μεγάλη χαρά που βάζω το κλειδί στην πόρτα. Τώρα καταλαβαίνω πόσο σημαντικό είναι να έχεις ένα σπίτι. Όταν είχαμε το σπίτι μας στο Αφγανιστάν δεν καταλαβαίναμε την αξία του. Τώρα την καταλαβαίνουμε».
Το διαμέρισμά τους είναι στο κέντρο της Αθήνας και ο Μπαγιάτ και η Φατιμά έχουν ήδη φροντίσει τα παιδιά τους να γνωρίσουν την πόλη που ζουν. Όσο πίνουμε το τσάι μας, οι γονείς κοιτάζουν τις φωτογραφίες των παιδιών τους στα κινητά τους από διάφορα σημεία όπως η Ελευσίνα, η Ακρόπολη, η Εθνική Βιβλιοθήκη, και πολλά άλλα. Ο Μπαγιάτ αγαπάει πολύ τα τοπία της Ελλάδας. «Η Ελλάδα έχει πολλά μέρη που πρέπει να επισκεφτείς. Για να μάθεις περισσότερα για τη χώρα πρέπει να επισκεφθείς τους αρχαιολογικούς της χώρους». Οι βόλτες της οικογένειας στα μνημεία της Ελλάδας δεν είναι μόνο για να μάθουν περισσότερα για τη χώρα, αλλά και επειδή μέσα από αυτό νιώθουν να ενισχύεται το αίσθημα ότι ζουν σε μια ασφαλή πόλη. Όπως λέει ο Μπαγιάτ, «πάντα όταν βγαίνω από το σπίτι παίρνω και τα παιδιά μαζί μου. Δεν θέλω να νιώθουν περιορισμένα».
Παρόλο μου μετακόμισαν, ο Μπαγιάτ και η Φατιμά επιστρέφουν συχνά στη δομή φιλοξενίας προσφύγων στην Ελευσίνα, όπου και διέμεναν, για να αναζητήσουν συμβουλές και υποστήριξη από τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται εκεί. Επιπλέον, η Φατιμά βοηθάει στο σχολείο που πηγαίνουν τα παιδιά που ζουν στην Ελευσίνα. Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο για εκείνη – στο Αφγανιστάν, δούλευε σε ένα νηπιαγωγείο, ενώ στην αντίστοιχη δομή φιλοξενίας στη Λάρισα, δημιούργησαν μαζί με τον άντρα της, ένα άτυπο νηπιαγωγείο. Έστησαν μια σκηνή, κάλεσαν εθελοντές και σταδιακά ξεκίνησαν να έρχονται παιδιά που παρακολουθούσαν καθημερινά μαθήματα και συμμετείχαν στις διάφορες δραστηριότητες. Το ζευγάρι παρέδιδε μαθήματα τέχνης και δημιουργικό παιχνίδι ενώ η Φατιμά δίδασκε Αγγλικά και Φαρσί. «Ψάχναμε στο διαδίκτυο για να μάθουμε τα νούμερα στα ελληνικά. Όταν φτάσαμε στην Ελευσίνα, μέχρι και οι Έλληνες έμειναν έκπληκτοι όταν τα παιδιά ήξεραν να μετρούν από το 1 έως το 20!».
Ένας λόγος για τον οποίο ο Μπαγιάτ και η Φατιμά έφτιαξαν το νηπιαγωγείο ήταν για να δημιουργήσουν έναν ασφαλή χώρο για τα παιδιά τους. Ο χώρος φιλοξενίας στη Λάρισα δεν ήταν καλός- στημένος σε ένα βουνό, είχε πάντα ή αφόρητη ζέστη ή τσουχτερό κρύο. Οι πρόσφυγες έμεναν σε σκηνές, κινδυνεύοντας έτσι συνέχεια από τα φίδια και τους σκορπιούς. Ο Μπαγιάτ εξηγεί «ήμουν ο πρώτος που έμπαινε στο νηπιαγωγείο για να ελέγξω αν ήταν ασφαλές για τα παιδιά. Καμιά φορά έβρισκα δυο-τρεις σκορπιούς στη σκηνή». Δεν ήταν η ασφάλεια η μόνη προτεραιότητα για το Μπαγιάτ και τη Φατιμά, αλλά και η μόρφωση των παιδιών. «Ό,τι και να γινόταν, σε όποιο μέρος μέναμε, προσπαθούσαμε να μάθουμε κάτι στα παιδιά μας επειδή πιστεύουμε ότι η έλλειψη παιδείας είναι ένας από τους παράγοντες που μας έφεραν εδώ». Το ζευγάρι μού δείχνει φωτογραφίες του νηπιαγωγείου τους, φωτογραφίες από χαμογελαστά παιδιά να χαιρετούν στην κάμερα, οι οποίες μαρτυρούν την ενέργεια και δέσμευση του ζευγαριού στο στόχο τους, καθώς και τις σχέσεις που δημιούργησαν με τους άλλους ανθρώπους που ζούσαν μαζί, μερικοί από τους οποίους μεταφέρθηκαν μαζί τους στην Ελευσίνα. Η θέλησή τους να βοηθούν και να παραμένουν αισιόδοξοι ανεξάρτητα από την κατάσταση στην οποία βρίσκονται, χαρακτηρίζει ολόκληρη την οικογένεια.
Καθώς γυρνάω σπίτι μετά από αυτό το νόστιμο γεύμα, ένα σχόλιο του Μπαγιάτ μού έρχεται στο μυαλό: «Είμαι πολύ χαρούμενος που αυτή τη χρονιά κατάφερα να βοηθήσω τα παιδιά που έχουν ξεχαστεί από όλον τον κόσμο».
*Αυτή η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο σπίτι του Μπαγιάτ και της Φατιμά. Έχουν τρία μικρά παιδιά: τη Ζόχρα, τη Ζάχρα και τον Ελιάς.