Με αφορμή τον μονομερή πόλεμο που έχει κηρύξει η κυβέρνηση του Ούγγρου πρωθυπουργού Βικτόρ Ορμπάν – και πρώην υποτρόφου του Ιδρύματος Soros – στον ομοεθνή του Τζορτ Σόρος, η έγκριτη γαλλική εφημερίδα Le Monde αφιερώνει κεντρικό θέμα της στην προσωπικότητα, τη ζωή και το έργο του διεθνούς φήμης οικονομολόγου και ανθρωπιστή, φωτίζοντας τις αλήθειες και τους μύθους και κατά βάση τις κατηγορίες που εξαπολύονται κατά καιρούς εναντίον του, συνθέτοντας έτσι έναν «ιδανικό εχθρό» που κατά τα άλλα μάχεται για την εγκαθίδρυση ανοικτών, δίκαιων κοινωνιών σε όλο τον κόσμο.

Ακολουθεί σε μετάφραση το άρθρο:

George Soros, ο ιδανικός εχθρός

LE MONDE, Από τον Benoît Vitkine και τον Jean–Baptiste Chastand (Ειδικός απεσταλμένος στη Βουδαπέστη)

Οι εικόνες επανεμφανίσθηκαν στο διαδίκτυο τον Νοέμβριο του 2016. Εκεί βλέπουμε τον Βίκτωρ Ορμπάν (Viktor Orban), στα τέλη της δεκαετίας του 1980, νέο, όμορφο αγόρι με γενειάδα. Ο φοιτητής επιβλήθηκε ως ένας από τους αρχηγούς της ομάδας της αντιπολίτευσης που εναντιώνεται στο κομμουνιστικό καθεστώς. Στο δημοσιογράφο που τον ρώτησε σχετικά με τη  διαδρομή του, ο μελλοντικός Ούγγρος υπερσυντηρητικός πρωθυπουργός απαντά: «Ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στη νομική το 1987. Τώρα είμαι χρηματιστής του Ιδρύματος Σώρος.» Ο Τζώρτζ Σώρος, ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος ουγγρικής καταγωγής, θρέφει με τα χρήματά του όλους τους  ενάντιους, τους επιστήμονες ή τους καλλιτέχνες αυτής της χώρας. Στόχος του: «η πρόκληση μικρών ρωγμών στον κομμουνισμό» και η προετοιμασία για την ανοικοδόμηση μιας «ανοιχτής κοινωνίας» δημοκρατικής.

Ποιος να το έλεγε ότι εικοσιπέντε χρόνια αργότερα, ο Τζώρτζ Σώρος θα ήταν ο κυριότερος εχθρός του ίδιου του Βίκτωρ Ορμπάν (Viktor Orban); Στις 10 Φεβρουαρίου, σε μια ομιλία σπάνιας βιαιότητας, ο Ούγγρος πρωθυπουργός εξομοίωνε τον οικονομολόγο (τον διαχειριστή των οικονομικών) με μία από τις «πέντε απειλές» που βαραίνουν τη χώρα το 2017.

Καταγγέλλοντας τη «διεθνική αυτοκρατορία του Τζώρτζ Σώρος, με το βαρύ πυροβολικό του και τα τεράστια χρηματικά ποσά», επιτέθηκε στις ΜΚΟ που αυτός χρηματοδοτεί, περιγράφοντάς τις ως «ακτιβιστές πληρωμένους από διεθνείς οργανισμούς» για «να φέρουν μερικές χιλιάδες μεταναστών στην Ευρώπη». O άνθρωπος θεωρείται ως το « μεγαλύτερο αρπακτικό ».

Οι όροι δεν έχουν τίποτα το σημαντικό για τον Σώρος, που γεννήθηκε ως György Schwartz (Γίοργκι Σβαρτζ) το 1930 στη Βουδαπέστη, μέχρι που η οικογένειά του, όπως και πολλοί διανοούμενοι, διάλεξε ένα πατρώνυμο λιγότερο εβραϊκό. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, επέζησε λόγω μιας ψεύτικης ταυτότητας, πριν δραπετεύσει από την Ουγγαρία και την άνοδο του κομμουνισμού σε ηλικία 17 ετών, με κατεύθυνση το Ηνωμένο Βασίλειο. Εκεί, σπουδάζει στην Οικονομική σχολή του Λονδίνου (στο London School of Economics) και φεύγει για τη Νέα Υόρκη το 1956 όπου εμβαθύνει στα οικονομικά, με πρακτικές επιθετικές ορισμένες φορές. Το 1992, προκαλεί μια κρίση της λίρας στερλίνας – κάτι που του απέφερε περισσότερο από 1 δις δολάρια μέσα σε διάστημα είκοσι τεσσάρων ωρών – , υποχρεώνοντας την τράπεζα της Αγγλίας να βγει από το Ευρωπαϊκό Noμισματικό Σύστημα (ΕΝΣ) και να μην  ξαναενταχθεί ποτέ. Το περιοδικό Forbes εκτιμά ότι η τρέχουσα περιουσία του Σώρος φτάνει τα 23,4 δις ευρώ.

Από τη δεκαετία του ’80 και τη δημιουργία του πρώτου ιδρύματός του, θα είχε καταβάλει δώδεκα για την προώθηση της «ανοιχτής κοινωνίας» του, φιλελεύθερης και ανεκτικής παντού στον κόσμο. Αν στη δύση, ο Σώρος φημίζεται κυρίως για τους οικονομικούς ακροβατισμούς του, ο φιλανθρωπικός ακτιβισμός του τον έκανε μια αδιαμφισβήτητη προσωπικότητα της πολιτικής σκηνής της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. «Ένας εβραίος καπιταλιστής σε μια χώρα τόσο κακώς ενημερωμένη όσο και η Ουγγαρία… Θα λέγαμε ότι ο Θεός δημιούργησε τον Σώρος για να είναι ο ιδανικός εχθρός!», αστειεύεται ο Laszlo Kéri (Λαζλο Κερι), πολιτικός επιστήμονας, που συνυπάρχει (είναι δίπλα) με τον Βίκτωρ Ορμπάν (Viktor Orban), στην αντικομουνιστική αντιπολίτευση. Στα βιβλία του ο Τζώρτζ Σώρος ορίζεται ως ένας «αποτυχημένος φιλόσοφος», πολύ πίσω από τον μέντορά του, τον φιλόσοφο Karl Popper (Καρλ Ποπερ), που ανέπτυξε το σχέδιο της «ανοιχτής κοινωνίας» σε μία γραπτή επιχειρηματολογία το 1945, κατά των ολοκληρωτισμών της αριστεράς ή της δεξιάς.

 «Έχοντας ζήσει τόσο υπό το ναζιστικό καθεστώς όσο και υπό την κομμουνιστική κατοχή στην Ουγγαρία, βρήκα την ιδέα της ανοιχτής κοινωνίας υπερβολικά ελκυστική», εξηγούσε ο δισεκατομμυριούχος σε μια δήλωση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Atlantic (Ο Ατλαντικός). Eλλείψει της ικανότητας να συναγωνιστεί το φιλόσοφο όσον αφορά τις ιδέες του, ο Σώρος δεσμεύθηκε να τις εφαρμόσει στην πράξη, μέσω οργανισμών επιφορτισμένων να διανέμουν τα δολάριά του.  Το Ίδρυμα Ανοιχτή Κοινωνία (Open Society Foundation (OSF) στα Αγγλικά) είναι το όνομα που επιλέχθηκε για την τεράστια εγκατάσταση ομπρέλα δεκάδων εθνικών ιδρυμάτων που λίγο πολύ βρίσκονται παντού στον κόσμο για να βοηθούν τις ΜΚΟ, φύρδην μίγδην, την προάσπιση των ελευθεριών, τους μετανάστες, να ενισχύουν την υγεία, την εκπαίδευση ή την προώθηση του κράτους δικαίου και της καταπολέμησης της διαφθοράς.

« Η αποσωροποίηση » της Μακεδονίας (FYROM-Σκόπια)

Συνεισφέρει εξίσου στη χρηματοδότηση της διεθνούς κοινοπραξίας των δημοσιογράφων έρευνας, με προέλευση κυρίως από τα «έγγραφα του Παναμά», των οποίων η Le Monde είναι συνεργάτης. Για τον Σώρος, το τέλος του Κομμουνισμού και η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έπρεπε να σημαίνουν, σχεδόν μηχανικά, τη νίκη των ιδεών του. Ένα τέταρτο του  αιώνα μετά την κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ, ο ετήσιος προϋπολογισμός για την Ευρώπη του Ιδρύματος Ανοιχτής Κοινωνίας δεν αγγίζει πλέον παρά τα 78 εκατομμύρια δολάρια, έναντι των 183 κατά μέσο όρο την δεκαετία του 1990. Το ίδρυμα επαναπροσανατολίστηκε προς την Αφρική, τις ΗΠΑ ή τη Μέση Ανατολή και η Ευρώπη αντιπροσωπεύει πλέον μόνο το 10% του συνόλου. Αλλά η Γηραιά Ήπειρος δεν εξελίχθηκε όπως ο Τζώρτζ Σώρος είχε φανταστεί. Μετά από μια φάση εκδημοκρατισμού και ραγδαίου φιλελευθερισμού, μετατράπηκε σε όχημα μιας «μη φιλελεύθερης δημοκρατίας» αυταρχικής και εθνικιστικής.

Kαι οι θιασώτες αυτής της ιδεολογίας μοιάζουν να συμφωνούν ότι ο Σώρος μπορεί να οριστεί ως ένας πολύ βολικός εχθρός. Στη Ρουμανία, η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση κατηγόρησε το ίδρυμα ότι αυτό ήταν πίσω από τις διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς τον Φλεβάρη, όχι χωρίς να επικαλούνται την Ουγγρική καταγωγή του Τζώρτζ Σώρος για να τον δυσφημίσουν. Στην Πολωνία και τη Βουλγαρία, οι επιθέσεις από τη μεριά του τύπου ήταν χωρίς σταματημό. Στη Μακεδονία (FYROM – Σκόπια), μικρή Βαλκανική χώρα που βρίσκεται σε πολιτική κρίση, υπήρξε ο φόβος ότι το πατρώνυμό της θα είναι χωρισμένο σε ελάχιστα ενθαρρυντικούς νεολογισμούς. Αφού νίκησε τις νομοθετικές εκλογές στο τέλος του 2016, ο πρώην πρωθυπουργός της Μακεδονίας (FYROM – Σκόπια) Nikola Gruevski (Nικολα Γρκουεβσκι), αμφισβητούμενος λόγω των αυταρχικών πρακτικών του και της διεφθαρμένης εξουσίας του, υποσχέθηκε την  «αποσωροποίηση  » της χώρας του, αποδίδοντας την αμφισβήτηση της οποίας είναι στόχος στη φιλανθρωπική δράση.

Λόγω του γεγονότος ότι αυτές οι επιθέσεις ολοένα και πληθαίνουν, το μέλλον του ιδρύματος στη Ρωσία είναι υπό αμφισβήτηση. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, στη Ρωσία, ο Τζώρτζ Σώρος βρισκόταν πράγματι στο επίκεντρο των εκστρατειών των ΜΜΕ και των τηλεκατευθυνόμενων δικαστικών ερευνών. Το αποτέλεσμα ήταν το Ίδρυμα Ανοιχτής Κοινωνίας να ανακηρυχθεί ως «ανεπιθύμητο»  και να εκδιωχθεί από τη χώρα το 2015. Παραμένει ο στόχος της Μόσχας στον πόλεμο ενημέρωσης που αυτή κάνει στην Ευρώπη.

Παντού, οι κριτικές περιγράφουν το χρηματιστή ως τον αρχιτέκτονα μιας τεράστιας επιχείρησης αποσταθεροποίησης, που σκοπεύει στην αποδυνάμωση των συνόρων και των ταυτοτήτων, προκειμένου να προωθήσει έναν παγκοσμιοποιημένο τυποποιημένο κόσμο, το ιδανικό μέρος για τoν τομέα των οικονομικών. Οι πιο φανατισμένοι υποψιάζονται ότι ο Σώρος επιδίδεται στην αλλαγή του καθεστώτος, και ότι αναζητά να ανατρέψει τις κυβερνήσεις με τη βοήθεια της CIA. Δεν ήταν ενεργός στη Σερβία τη στιγμή της πτώσης του Slobodan Milosevic (Σλομπονταν Μιλοσεβιτς); Δεν υποστήριξε ακτιβιστές της Ουκρανικής κοινωνίας των πολιτών που συμμετείχαν αργότερα στις επαναστάσεις του 2004 και του 2014; Τέτοιου είδους υποστήριξη προς τα ανεξάρτητα ΜΜΕ ή τους οργανισμούς παρατήρησης των εκλογών δεν είναι εξόχως πολιτική;

 « Το να υποστηρίζει κανείς την ανοιχτή κοινωνία έγκειται φυσικά στη δημιουργία υποδομών και πλαισίων ευνοϊκών για την πολιτική εξέλιξη», αναγνωρίζει ο Μikhail Minakov (Μιχαήλ Μινακοβ), αναπληρωτής διευθυντής του Ιδρύματος Αναγέννηση, ουκρανική θυγατρική του Ιδρύματος Ανοιχτής κοινωνίας, μέχρι το 2004. «Αλλά τα δυο τρίτα των χρημάτων που καταβλήθηκαν από τον Σώρος πηγαίνουν σε πολιτιστικά, καλλιτεχνικά, εκπαιδευτικά πρότζεκτ, πρότζεκτ δημόσιας υγείας ή υποστήριξης των μεταναστών. Ομοίως στο πολιτικό πεδίο, οι υποτροφίες κατανέμονται ανάλογα με το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν τα πρότζεκτ, και όχι ανάλογα με την προσωπικότητα όσων τα υλοποιούν. Ο Σώρος υποστήριξε φορείς όλων των πολιτικών άκρων», διαβεβαιώνει ο συγκεκριμένος πολιτικός επιστήμονας που κατά τα άλλα είναι πολύ κριτικός απέναντι στην τρέχουσα ουκρανική εξουσία.

«Ποτέ δεν θελήσαμε να αναστρέψουμε το καθεστώς. Σε γενικές γραμμές δεν επεμβήκαμε παρά μόνο μετά την πτώση της ΕΣΣΔ. Στην Ουκρανία, η δράση μας ίσως έπαιξε ένα μακροπρόθεσμο ρόλο, αλλά είναι αδύνατον να καθιερωθεί μία αιτιώδης συνάφεια», επιμένει ο Aryeh Neier, Αμερικάνικη μορφή των πολιτικών δικαιωμάτων, που προέδρευσε στο Ίδρυμα Ανοιχτής Κοινωνίας μεταξύ του 1993 και του 2012. Προς στήριξη των κατηγοριών τους, οι επικριτές του υπογραμμίζουν την προφανή εγγύτητά του δισεκατομμυριούχου με την Αμερικάνικη δημοκρατική πλευρά. Από το 2004, ο δισεκατομμυριούχος συνεισφέρει στις εκστρατείες του κόμματος  – χρηματικό ποσό που φτάνει τα 9,7 δις ευρώ για τη Hillary Clinton (Χίλαρι Κλίντον) το 2016. Από τότε, όταν οι δημοκράτες είναι στην εξουσία, φαίνεται να υπάρχει μία σύγκλιση απόψεων όσον αφορά ορισμένες υποθέσεις εξωτερικής πολιτικής.

Το 2011, η αποκάλυψη αμερικάνικων διπλωματικών τηλεγραφημάτων από το WikiLeaks έβγαλε στο φως την ικανότητα επιρροής που θα μπορούσαν να ζηλέψουν σ’ αυτόν πολλές εταιρίες συμφερόντων. « Αγαπητή Χίλαρι», γράφει ο Τζώρτζ Σώρος σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα που απευθύνει εκείνη την ίδια χρονιά σ ’εκείνη που ήταν τότε υφυπουργός, « η Αλβανία αντιμετωπίζει μια σοβαρή κατάσταση που απαιτεί την άμεση προσοχή των πιο υψηλών επιπέδων της αμερικανικής κυβέρνησης».  Σε πολλές χώρες, το Ίδρυμα Ανοιχτής Κοινωνίας και το υπουργείο εξωτερικών των ΗΠΑ (Στέιτ Ντιπάρτμεντ) χρηματοδοτούν από κοινού προγράμματα υποστήριξης της κοινωνίας των πολιτών. Η έντονη απουσία διαφάνειας του Ιδρύματος τροφοδότησε τις φήμες. Για να επανορθώσει, το ίδρυμα διαβεβαιώνει την πρόθεσή του να δημοσιοποιήσει την πλήρη λίστα των κατανεμηθέντων χρηματοδοτήσεων.

Αυτή η απόφαση αποτελεί συνέχεια της δημοσιοποίησης εκατοντάδων εσωτερικών εγγράφων από ένα μυστηριώδη χάκερ τον Αύγουστο του 2016. Αν δεν έχουν ανακαλύψει κανένα ανομολόγητο μυστικό, συνηγορούσαν υπέρ της άποψης, σύμφωνα με τους επικριτές του, ότι ο Σώρος κινεί υπογείως τα νήματα της εξουσίας που κατέχουν «φίλοι» του. Oι συστάσεις (υποδείξεις) του Ιδρύματος Ανοιχτή Κοινωνία όσον αφορά τη μεταρρύθμιση για την ενέργεια στη μετά – Maïdan (Πλατεία Ανεξαρτησίας) Ουκρανία, για παράδειγμα, μοιάζουν με εντολές απευθυνόμενες προς το Κίεβο. Ορισμένα έγγραφα δείχνουν ότι το ίδρυμα ορισμένες φορές έφτασε στο σημείο να χρηματοδοτήσει άμεσα ορισμένα μέλη των υπουργικών συμβουλίων. Ιδίως στη Μολδαβία, το 2013 και το 2014. «Δεν καταλαβαίνω γιατί αυτό είναι προβληματικό», δηλώνει ο Αryeh Neier. Aν η στρατηγική επίθεσης κατά του Σώρος είναι γενική στην Ανατολική Ευρώπη, η Ουγγρική περίπτωση παραμένει η πιο εμβληματική σ’ αυτό τον ιδεολογικό πόλεμο, που λανσαρίστηκε, άμεσα ορισμένες φορές, από παλιούς προστατευμένους του.

Είναι στη γενέτειρά του που ο Σώρος είχε ανοίξει την πρώτη του εταιρεία, από το 1984, και είναι εκεί που ξόδεψε τα περισσότερα ανά κάτοικο. Ένα διακριτικό ακίνητο στη Βουδαπέστη συνιστά ακόμη και σήμερα την Ευρωπαϊκή έδρα του Ιδρύματος Ανοιχτής Κοινωνίας. Στα έγγραφα που δημοσιεύθηκαν μετά την πειρατεία του Αυγούστου του 2016, η χώρα θεωρείται από το 2013 ως «το χειρότερο παράδειγμα διάβρωσης των αρχών της ανοιχτής κοινωνίας», χρησιμεύοντας ως «μοντέλο αυταρχικών τάσεων αλλού στην Ανατολική ή στη Νοτιοανατολική Ευρώπη». Ο στόχος είναι να «σταματήσει αυτή η οπισθοχώρηση». Από την πλευρά της, η στρατηγική επίθεσης της Ουγγρικής εξουσίας επιδίδεται από δω και στο εξής σε λεκτικές επιθέσεις. Ο Βίκτωρ Ορμπάν (Viktor Orban), υποκινητής του σχεδίου της «μη φιλελεύθερης δημοκρατίας», δημοσίευσε την Παρασκευή 7 Απριλίου, ένα νομοσχέδιο που περιορίζει τη δράση όσων ΜΚΟ χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό, το οποίο αφορά πρωτίστως αυτές τις ΜΚΟ που χρησιμοποιούν χρήματα του Ιδρύματος Ανοιχτής Κοινωνίας. Κάθε ΜΚΟ που λαμβάνει περισσότερα από 23 200 ευρώ ετησίως θα ορίζεται στο εξής ως « οργανισμός που υποστηρίζεται από το εξωτερικό» και θα πρέπει αυτός ο τίτλος να φαίνεται παντού.

 «Είναι το ίδιο μοντέλο με τη Ρωσία», ανησυχεί η Μarta Pardavi (Μάρτα Παρντάβι), πρόεδρος της Ουγγρικής Επιτροπής Ελσίνκι, που υποστηρίζει ιδίως τους αιτούντες άσυλο. « Όταν ο Σώρος ενεργούσε κατά του κομμουνισμού, ήταν καλά. Αλλά τώρα βρισκόμαστε σε ένα δημοκρατικό περιβάλλον », δικαιολογεί ο Ζοltan Kovacs (Ζόλταν Κοβακς), εκπρόσωπος της Ουγγρικής κυβέρνησης. « Και έχουμε αποδείξεις ότι υποστηρίζει οργανισμούς που δρουν εναντίον της κυβέρνησης ».  Ο κύριος Κοvacs (Κοβακς) επωφελήθηκε ο ίδιος από μια υποτροφία του Σώρος το 1994 για να σπουδάσει στην Οξφόρδη, ακριβώς όπως και ο Βίκτωρ Ορμπάν (Viktor Orban), τη δεκαετία του 1980.

Φωτοτυπικά μηχανήματα και πανεπιστήμιο

Εκείνη την εποχή, ο φιλάνθρωπος είχε καταφέρει να εισάγει στα πανεπιστήμια της χώρας μερικά φωτοτυπικά μηχανήματα, που είχαν κρίσιμο ρόλο επιτρέποντας στην αντιπολίτευση να διανέμει τις εκδόσεις του και τις φυλλάδες του. Η υποστήριξή του ήταν επίσης οικονομική. Σύμφωνα με τον Nové Béla (Νοβέ Μπέλα), συγγραφέα του Tény/Soros (« Faits/Soros» στα Γαλλικά, «Γεγονότα/Σώρος» στα Ελληνικά, αμετάφραστο), το αντικομουνιστικό κίνημα του Βίκτωρ Ορμπάν (Viktor Orban), το Le Fidesz (λε φιντεζ) – που έγινε πολιτικό κόμμα το 1988 – , ήταν λοιπόν το «πιο ευνοημένο» από όλη την αντιπολίτευση. Το αμερικάνικο δίκαιο απαγορεύει στο Ίδρυμα να χρηματοδοτήσει με άμεσο τρόπο κάποιο πολιτικό κόμμα, αλλά όχι να διανέμει υποτροφίες στους ενάντιους που επιθυμούν να καταρτιστούν στο εξωτερικό, ή να χρηματοδοτήσουν δημοσιεύσεις ή στους ντόπιους. « Από τη στιγμή που πάτησε το πόδι του στην Ουγγαρία, δύο ή τρεις χιλιάδες άτομα έμαθαν να στέκονται στα πόδια τους. Χωρίς τον Σώρος, το Fidesz (η Ουγγρική πολιτική Ένωση – Ομοσπονδία Νέων Δημοκρατικών της Ουγγαρίας) ποτέ δεν θα υπήρχε», βεβαιώνει, ακόμη συγκινημένος, ο παλιός αντιπολιτευτής Laszolo Kéri. O Βίκτωρ Ορμπάν (Viktor Orban) επωφελήθηκε ευρέως απ’ αυτό.

Στο πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο κοινοβούλιο, το 1990, η νίκη του Σώρος ήταν κραυγαλέα: ένα τρίτο των βουλευτών συνδέονταν, με το έναν ή τον άλλο τρόπο, με το ίδρυμά του. Μετά την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων, ο Σώρος επένδυσε σε άλλα πεδία, στην εκπαίδευση ή στην υγεία, αναπτύσσοντας για παράδειγμα ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την ένταξη των Ρομά. Η προώθηση της ταυτότητας των Ρομά προκάλεσε έντονες συζητήσεις στην Ουγγαρία, παρόμοιες με εκείνες που ακολούθησαν όταν το Ίδρυμα Ανοιχτής Κοινωνίας εξέφρασε την υποστήριξή του στην αμφιλεγόμενη Κολεκτίβα εναντίον της Ισλαμοφοβίας στη Γαλλία (KIΓ).

Ως καλός φιλελεύθερος Αμερικάνος, ο δισεκατομμυριούχος προωθεί μια πολυπολιτισμικότητα που περιορίζεται ορισμένες φορές στον κοινοτισμό, ακόμη και αν ο ίδιος ποτέ δεν είχε σχέση με τη θρησκεία. Ο υπεύθυνος του προγράμματος του Ιδρύματος Ανοιχτή Κοινωνία, σχετικά με τους Ρομά, ζητά την αναγνώριση ενός «ειδικού» λαού Ρομά, διοικητικά αναγνωρισμένου από την Ινδία. « Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα να χρησιμοποιήσουμε τον όρο ισλαμοφοβία», προσθέτει ο Jordi Vaquer (Ζορντι Βακερ), συνδιευθυντής του Ιδρύματος Ανοιχτή Κοινωνία Ευρώπης (Europe), ο οποίος ωστόσο ισχυρίζεται:

 «Tα θέματα ταυτότητας είναι αμφιλεγόμενα ζητήματα. Όταν είμαστε ένας παγκόσμιος οργανισμός, κάνουμε επιλογές που δεν ανήκουν πάντα στη ντόπια πολιτιστική και πολιτική παράδοση».

Ο Σώρος και ο Οrban (Ορμπαν) απομακρύνθηκαν από το 1994, όταν ο πολιτικός έκανε στροφή προς τη δεξιά μετά από μια σοβαρή οπισθοδρόμηση στα νομοθετικά. Το σχίσμα έγινε ανοιχτό και βίαιο με την προσφυγική κρίση του 2015. Δυο χρόνια πριν, το Ίδρυμα Ανοιχτής Κοινωνίας είχε λανσάρει ένα πρόγραμμα που στοχεύει στην υπεράσπιση του κράτους δικαίου και στην μάχη ενάντια στην ξενοφοβία στην Ευρώπη. « Το Ίδρυμα Ανοιχτής Κοινωνίας βοηθά του μετανάστες να εισέλθουν στο Ευρωπαϊκό έδαφος παράνομα», δηλώνει ο Ζοltan Kovacs, εκπρόσωπος της ουγγρικής κυβέρνησης, εκφράζοντας την αγανάκτησή του. « O Σώρος πιστεύει ότι η μετανάστευση, ακόμη και η παράνομη, είναι κάτι καλό ».  Άλλος ένας οργανισμός της αυτοκρατορίας Σώρος υπό τον έλεγχο της Ουγγρικής εξουσίας: Το Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Ευρώπης (ΠΚΕ – CEU στα Αγγλικά), που ιδρύθηκε το 1991. Οι υπέροχες εγκαταστάσεις που το στεγάζουν βρίσκονται στο κέντρο της Βουδαπέστης, με περίπου 1500 φοιτητές 108 εθνικοτήτων. Tα δίδακτρα αγγίζουν τις 12 000 ευρώ ετησίως, αλλά τα τρία τέταρτα των φοιτητών έχουν λάβει υποτροφίες που χρηματοδοτήθηκαν χάρη σε μία δωρεά 550 εκατομμυρίων που έκανε ο δισεκατομμυριούχος.

Παρόλο που το Πανεπιστήμιο θεωρείται ως το καλύτερο της χώρας, η κυβέρνηση ψήφισε στις 4 Απριλίου ένα νόμο που απειλεί τις δραστηριότητές του. « Το ΠΚΕ διέπραξε απάτη με τα διπλώματά του. Δεν σημαίνει, επειδή είμαστε δισεκατομμυριούχοι, ότι είμαστε υπεράνω των νόμων», εξηγεί ο Βίκτωρ Ορμπάν (Viktor Orban). O κύριος Κοβακς, που είναι και ο ίδιος πτυχιούχος του εν λόγω Πανεπιστημίου, κατήγγειλε το Φεβρουάριο ότι «το διανοητικό πλαίσιο που εκπροσωπεί το ΠΚΕ είναι αναπόσπαστο κομμάτι ενός δικτύου που αναζητά να επηρεάσει εκείνους που θέλουν να εξασκήσουν την πολιτική». Σε μια δημοσίευση του blog, η Maria Schmidt (Μαρία Σμιντ), διευθύντρια του Οίκου εκφοβισμού [που είναι τόπος μνήμης των θυμάτων των φασιστικών και κομμουνιστικών δικτατοριών] και ιδεολόγος του Βίκτωρ Ορμπάν (Viktor Orban), που ήταν και η ίδια κάτοχος υποτροφίας Σώρος κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, δεν διστάζει να συγκρίνει το ΠΚΕ με το Πανεπιστήμιο Λομονόσοβ (Lomonossov) της Μόσχας, που διαμορφώνει γενιές σοβιετικού πλαισίου. Σύμφωνα με την άποψή της, θα ενεργούσε ομοίως με «την οπλισμένη χείρα του Σώρος στην Ευρώπη». Ο ίδιος της ο γιος βέβαια απέκτησε από εκεί το διδακτορικό του… Χιλιάδες διαδηλωτές δήλωσαν την υποστήριξή τους προς το Πανεπιστήμιο. Ο Τζώρτζ Σώρος βέβαια, παραμένει σιωπηλός.

Σε πόλεμο με τον Τραμπ (Τrump)

Πρέπει να δούμε τα σημάδια μιας ενδεχόμενης ήττας του φιλάνθρωπου και των ιδεών του στα δικά του εδάφη; «Μετά το κύμα εισδοχών στην Ευρωπαϊκή Ένωση στα μέσα της δεκαετίας του 2000, ο Σώρος μπόρεσε να πιστέψει ότι η αποστολή του ολοκληρώθηκε και ότι τα ευρωπαϊκά κεφάλαια και η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και ένταξη ολοκλήρωσαν και έθεσαν τέλος στο έργο του», εκτιμά ο ερευνητής Jacques Rupnik (Ζακ Ρουπνικ), ειδικός σε θέματα της Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων. «Οι βάσεις που τέθηκαν από τον Σώρος συνεχίζουν να παίζουν το ρόλο τους, αλλά η τρέχουσα κατάσταση είναι η απόδειξη ότι η δουλειά ενός ιδρύματος δεν αρκεί για να μεταμορφωθεί μόνιμα η πολιτική κουλτούρα και οι θεσμοί μιας χώρας».

 «Δεν ξέρω αν έσφαλε. Ίσως να στερούταν υπομονής», υποστηρίζει η Anna Biela, που διεύθυνε το υποκατάστημα του Ουγγρικού ιδρύματος τη δεκαετία του 2000. «Κατά τη δεκαετία του ’80, η τεχνική – συμπεριλαμβανομένης και αυτής με τα φωτοτυπικά μηχανήματα – μπορούσε να νικήσει τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Σήμερα, έχουμε την εντύπωση ότι συμβαίνει το αντίθετο: κοιτάξτε πως ο Τραμπ χρησιμοποίησε το Facebook»! Ο Aryeh Neier, πρώην πρόεδρος του Ιδρύματος Ανοιχτής Κοινωνίας, μοιράζεται αυτή την πεποίθηση: « Στην αρχή ήμασταν ενάντια στις στρατιωτικές ή κομμουνιστικές δικτατορίες. Τώρα είμαστε ενάντιοι στους ιθύνοντες που αντλούν τη νομιμοποίησή τους από τις κάλπες. Ο Τραμπ εκλέχθηκε, ο Ερντογάν εκλέχθηκε… Είναι πιο δύσκολο να παλέψουμε, έγκειται σε εμάς να βρούμε τις απαντήσεις που πρέπει να δοθούν στους απογοητευμένους της παγκοσμιοποίησης και σε εκείνους που ανησυχούν για την ανομοιογένεια των κοινωνιών.»

Μολαταύτα, οι οπαδοί της ανοιχτής κοινωνίας αρνούνται να μιλήσουν για ήττα. «Θα ήταν χειρότερα χωρίς αυτόν», διαβεβαιώνει ο Ουκρανός πολιτικός επιστήμονας Μikhail Minakov (Μιχαήλ Μινακοβ), o οποίος προσθέτει και όχι χωρίς ειρωνεία ότι: « Η απόδειξη ότι οι μέθοδοι του Σώρος δεν είναι εντελώς χρονολογημένες, είναι ότι ο Βλάντιμιρ Πούτιν (Vladimir Poutine) τις αντέστρεψε προς όφελός του. Υποστηρίζει στη Δύση τα πλαίσια και τις υποδομές για να δημιουργήσει μια κλειστή κοινωνία». Η απώλεια φιλελεύθερων αξιών απέχει άλλωστε πολύ από το να είναι ομοιόμορφη. Οι διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς στη Ρουμανία, η επιτυχία του πολιτικού κινήματος εναντίον του οργανισμού Ολυμπιακών Αγώνων στη Βουδαπέστη, η κινητοποίηση εναντίον της σκληρότητας της απαγόρευσης των αμβλώσεων στην Πολωνία παρατίθενται τυχαία  ως παραδείγματα αντίστασης.

Ωστόσο η τάση είναι περισσότερο προς το κλείσιμο παρά προς τα ιδανικά που έφερε ο Τζώρτζ Σώρος. Η νίκη του Ντόναλτ Τραμπ, που χαρακτηρίζεται ως « μαθητευόμενος δικτάτορας», ήταν για τον φιλάνθρωπο ένα σκληρό χτύπημα, τόσο πολιτικό όσο και οικονομικό: επιπλέον, έχοντας υποστηρίξει τη Χίλαρι Κλίντον, ο Σώρος είχε τοποθετηθεί στοιχηματίζοντας στην ήττα του Τράμπ. Εκτιμώμενη απώλεια του εγχειρήματος: 1 δις δολάρια. Πλέον, οι προσκείμενοι στον Τραμπ του κάνουν πόλεμο, ιδίως μέσω της υπερσυντηρητικής ιστοσελίδας Breitbart News, που στο παρελθόν τη διηύθυνε ο Στιβεν Μπανόν (Stephen Bannon), που έγινε σύμβουλος του Αμερικανού προέδρου. Στα μέσα Μαρτίου, μια ομάδα έξι εκλεγμένων Ρεπουμπλικάνων έγραψε μια επιστολή στον υπουργό εξωτερικών των ΗΠΑ, Ρεξ Τιλερσον (Rex Tillerson), για να καταγγείλουν την υποστήριξη του Τζώρτζ Σώρος προς ορισμένους οργανισμούς της «αριστεράς», παραθέτοντας κυρίως την περίπτωση των Σκοπίων.

Στα 86  του χρόνια πλέον, ο Τζώρτζ Σώρος σιγά σιγά ξεθωριάζει, δίνοντας σπάνια συνεντεύξεις στον τύπο. «Δεν έχω ξαναδεί ποτέ τόσες επιθέσεις εναντίον του όσο προσφάτως, σημειώνει ο συνοδοιπόρος του ο Αryeh Neier. Κανείς δεν μπορεί να μείνει αδιάφορος απέναντι σε κάτι τέτοιο». Οι Ούγγροι προσκείμενοί του έχουν χάσει την επαφή τους με τον άνθρωπο του οποίου ο δεδηλωμένος σκοπός ήταν, μια μέρα, να μην έχει κανείς ανάγκη ούτε εκείνον ούτε την περιουσία του. Ο Σώρος δεν επιστρέφει τόσο συχνά πλέον στην Ουγγαρία, ενώ κάποτε συνήθιζε να περνάει εκεί τις καλοκαιρινές του διακοπές με την οικογένειά του. Οι προετοιμασίες για τη μετάβαση έχουν ξεκινήσει: τέσσερα από τα παιδιά του είναι ενεργά μέλη του ιδρύματος, και με τον θάνατό του, ένα μέρος της περιουσίας του θα διανεμηθεί για τη συνέχιση των δραστηριοτήτων του.

Στο φόρουμ του Νταβός, τον Ιανουάριο, ο γηραιός άντρας εμφανίσθηκε εξασθενημένος. Εκεί έκανε μια δήλωση υποστήριξης προς τις ομάδες του: « Αφιέρωσα το ίδρυμά μου και τη ζωή μου στην προώθηση της ανοιχτής κοινωνίας. Η τωρινή κυβέρνηση [στην Ουγγαρία] μάχεται για το ακριβώς αντίθετο. Αυτές οι απόπειρες είναι απαράδεκτες», διάβασε με τρεμάμενο χέρι υπό τον ήχο του χειροκροτήματος, σε μια τελευταία επίπληξη προς τον παλιό προστατευόμενό του, ο οποίος πρόδωσε τα ιδανικά του.

 Διαβάστε εδώ το άρθρο της Le Monde