18 Δεκεμβρίου 2020 | Παγκόσμια Ημέρα Μετανάστη
Λευτέρης Παπαγιαννάκης
Επικεφαλής Συνηγορίας SolidarityNow
Σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας, το πρώτο εξάμηνο του 2020 ο πληθυσμός των αναγκαστικά εκτοπισμένων ατόμων ξεπέρασε σε παγκόσμιο επίπεδο τα 80 εκατομμύρια (αυξανόμενος κατά μισό εκατομμύριο σε σχέση με το τέλος της προηγούμενης χρονιάς) . Ογδόντα εκατομμύρια άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να αφήσουν το σπίτι τους αναζητώντας μια καλύτερη μοίρα. Από αυτούς, τα 26 εκατομμύρια είναι πρόσφυγες, και τα 4 εκατομμύρια αιτούντες άσυλο. Παραπάνω από τους μισούς είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι- μετακινήθηκαν δηλαδή σε άλλο σημείο εντός της χώρας τους. Οι εκτοπισμένοι στο εξωτερικό αποτελούν το 3,5% του παγκόσμιου πληθυσμού, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό μετανάστευσης. Πολλοί περισσότεροι προβλέπεται, πάντως, να φύγουν από τον τόπο τους ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης, η οποία προκαλεί νέο, πολλές φορές ασήκωτο, βάρος, σε ήδη απελπισμένους ανθρώπους.
Οι αριθμοί αποδεικνύουν ότι πολλοί από όσους αναγκάζονται να ξεριζωθούν δεν εμπίπτουν στον ορισμό του πρόσφυγα. Δεν διαφεύγουν από ένοπλες συρράξεις ή διώξεις, και δεν δικαιούνται διεθνή προστασία, υπό αυτή την έννοια. Οι μετανάστες δικαιούνται, όμως, μια ευκαιρία να ανταμειφθούν για το κουράγιο τους να αφήσουν πίσω τους τις δυσκολίες, τις φυσικές καταστροφές ή τη φτώχεια, να διεκδικήσουν μια καλύτερη ζωή, να αναζητήσουν δουλειά ή καλύτερες εργασιακές συνθήκες, να ζήσουν με μέλη της οικογένειάς τους που έχουν επίσης εκτοπιστεί. Και, με τους κατάλληλους μηχανισμούς, να προσφέρουν και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της κοινωνίας υποδοχής.
Μια μελέτη του πανεπιστημίου UCL για το 2016 έδειξε ότι οι μετανάστες προσέφεραν περισσότερα στην Βρετανική οικονομία μέσω των φόρων που πλήρωναν, από ό,τι απορροφούσαν σε επιδόματα. Στην Ευρώπη, μια Ήπειρο γερασμένη, με ουσιαστικό πρόβλημα υπογεννητικότητας, το 8% των κατοίκων έχουν γεννηθεί εκτός της Ε.Ε. Παραπάνω από το 1/4 των μεταναστών έχουν λάβει ανώτατη μόρφωση, όμως πολλοί δεν έχουν τις ευκαιρίες να αναπτυχθούν. 40% των μεταναστών στην Ένωση εργάζονται σε θέσεις κατώτερες των δυνατοτήτων τους. Τα ταλέντα, οι δεξιότητες και η συνεισφορά τους στην κοινωνία χάνονται, γλιστρώντας στις χαραμάδες της έλλειψης μηχανισμών ενσωμάτωσης.
Στην παρουσίαση του σχεδίου δράσης για την ενσωμάτωση και την ένταξη (2021-2027), πριν από ένα μήνα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen μίλησε για την ανάγκη περισσότερων “νόμιμων οδών” μετανάστευσης, και την ανάγκη οι μετανάστες στην Ένωση να ενσωματωθούν και να νιώσουν ευπρόσδεκτοι. Δεν έχουμε περιθώριο για άλλο wasted potential.
Και όσο τα κράτη ψάχνουν να βρουν τρόπους να διαχειριστούν ένα φαινόμενο τόσο ιστορικά ριζωμένο, όσο είναι η μετανάστευση, στις νέες του μορφές, εξασκώντας το ηθικό τους καθήκον ως χώρες υποδοχής και αναζητώντας μηχανισμούς απορρόφησης που να εξασφαλίζουν την βέλτιστη συνεισφορά των νέων μελών στις κοινωνίες, η Ελλάδα δεν πρέπει να λείπει από την παγκόσμια και ευρωπαϊκή συζήτηση.
Χώρα “παραγωγής”, όσο και “εισαγωγής”, μεταναστών, της οποίας ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός βαίνει μειούμενος, με εμφανείς επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα, η Ελλάδα σκοράρει τελευταία στους δείκτες πολιτικών ενσωμάτωσης, τα οφέλη των οποίων θα ήταν πολλαπλά και σωτήρια.
Επείγει η χώρα μας, προσπερνώντας τις στερεοτυπικές αγκυλώσεις που την οδήγησαν σε κακή διαχείριση στο παρελθόν, να αρθεί, επιτέλους, στο ύψος των περιστάσεων.