Ο αρνητικός αντίκτυπος της παρούσας κρίσης συνεχίζει να καταμετριέται καθημερινά σε ανθρώπινες ζωές και να μεταφράζεται σε παύση, μοναξιά, ανθρώπους δίχως κάποιο δίκτυο κοινωνικής ή οικονομικής προστασίας. Ο φόβος μας καταβάλει και επισκιάζει συνήθως καθετί θετικό. Μας γίνεται ξεκάθαρο καθημερινά, τι μας χωρίζει: 2 μέτρα απόσταση, μια μάσκα και ένα ζευγάρι γάντια. Αναρωτηθήκαμε όμως τί μας έχει ενώσει αυτήν την περίοδο;

Οι άνθρωποι που μένουν στις δομές φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών σε διάφορα σημεία σε όλη την Ελλάδα, μας έδειξαν από πρώτο χέρι, και ήδη από την αρχή αυτής της κρίσης, τί μπορεί να μας ενώσει αυτή την κρίσιμη περίοδο, όπου η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες είναι συχνά αδύνατη και οι μηχανισμοί προστασίας δεν μπορούν να ανταποκριθούν όπως πριν.

Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες στιγμές όπου οι άνθρωποι εκμηδένισαν τις αποστάσεις που δημιούργησε η κοινωνική απομόνωση και δημιούργησαν γέφυρες αλληλεγγύης, κόντρα στις συνθήκες των ημερών. Η κοινότητα των προσφύγων σε μια από τις Δομές Φιλοξενίας στην Βόρεια Ελλάδα ανταποκρίθηκε άμεσα στηρίζοντας τρία μικρά παιδιά, τα οποία έμειναν μόνα τους, όταν η μητέρα τους χρειάστηκε να μεταφερθεί επειγόντως στο νοσοκομείο. Γυναίκες της κοινότητας μαγείρευαν για τα παιδιά και τους πρόσφεραν φαγητό ενώ άλλοι ανέλαβαν να τα προσέχουν σε βάρδιες, για να βεβαιωθούν ότι είναι ασφαλή. Φρόντισαν τα παιδιά αυτά σαν να ήταν μέλη της δικής τους οικογένειας.

Την ίδια στιγμή, μέλη μια άλλης κοινότητας προσφύγων, στο Βαγιοχώρι ανέλαβαν να κάνουν «τα ψώνια της εβδομάδας» για ηλικιωμένους αλλά και για ανθρώπους με κινητικές δυσκολίες. Έτσι, περπατούσαν ολόκληρα χιλιόμετρα κουβαλώντας διπλό βάρος, με το αίσθημα της προσωπικής ικανοποίησης που σου χαρίζει η αλληλεγγύη. Η κοινότητα των προσφύγων στις Σέρρες συμπλήρωσε δεκάδες έντυπα «μετακίνησης» για συνανθρώπους τους που δεν γνώριζαν να γράφουν, δίνοντας τους έτσι μια μικρή αίσθηση ελευθερίας που δικαιούνται.

Μέσα από όλα αυτά, κατανοήσαμε τη σημασία μιας ενωμένης, συνεργατικής και ανθεκτικής κοινότητας που τροφοδοτείται και αναπτύσσεται μέσα από την ουσιαστική αλληλεγγύη. Στοιχεία που συντρόφεψαν αυτούς τους ανθρώπους στο μακρινό ταξίδι που έκαναν από τη χώρα καταγωγής τους, μέχρι την Ελλάδα. Το μέρος στο οποίο αρκετοί από εκείνους θέλουν να δημιουργήσουν ένα σπιτικό, μια αγαπημένη, καθημερινή ρουτίνα, έστω και εν μέσω μια άλλης κρίσης.

Στο SolidarityNow είμαστε εδώ για να στηρίξουμε τους ανθρώπους σε κάθε νέο ξεκίνημα της ζωής τους. Στόχος μας δεν είναι μόνο να παρέχουμε υπηρεσίες σε ευάλωτα άτομα, αλλά μέσα από την ενημέρωση και την ενδυνάμωση, όραμά μας είναι να συμβάλλουμε στην προσπάθεια των ανθρώπων να αναγνωρίσουν οι ίδιοι τα εφόδια που κουβαλούν και με αισιοδοξία να ξεπεράσουν τα εμπόδια που προκύπτουν στην πορεία.

Είμαι η Μαρίνα-Ησαΐα Μαυρίδου, Υπεύθυνη Παιδικής Προστασίας για τη Βόρεια Ελλάδα στο πρόγραμμα «Κέντρα Υποστήριξης Παιδιού και Οικογένειας» του SolidarityNow, το οποίο υλοποιείται με την υποστήριξη της UNICEF, του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης και τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Από τις 2 Απριλίου, όταν βρέθηκαν θετικοί στον ιό Covid-19 ωφελούμενοί μας, η κατάσταση στην Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας Προσφύγων και Μεταναστών στη Ριτσώνα, όπου εργάζομαι, άλλαξε ριζικά. Πλέον περιπολικά και αστυνομικές διμοιρίες περιφρουρούν την είσοδο των εγκαταστάσεων. Οι ωφελούμενοι, αποκλεισμένοι πλέον από κάθε υπηρεσία, βρίσκονταν σε μεγαλύτερη ανάγκη από ποτέ. Εμείς συνεχίσαμε την παρουσία μας στη δομή, ανταποκρινόμενοι καθημερινά στις ανάγκες των ανθρώπων. Παρέχοντάς τους είδη πρώτης ανάγκης αλλά και φροντίζοντας να μην τους λείψουν βασικές υπηρεσίες. Δε θα μπορούσαμε να τους εγκαταλείψουμε.

Η παρουσία μου στο πεδίο σταματούσε μόλις τέλειωνα την εργασία μου. Η καθημερινότητά μου όμως δεν ήταν όπως παλιά, είχε αλλάξει. Με σχεδόν καθημερινή παρουσία στη δομή και δίπλα στους πρόσφυγες, έπρεπε ταυτόχρονα να προστατεύσω και τους δικούς μου ανθρώπους, μένοντας μακριά τους. Όλο λοιπόν αυτό το διάστημα, -και πέρα από το να πηγαίνω στη δομή της Ριτσώνας- παρέμεινα αποκλεισμένος στο διαμέρισμά μου χωρίς καμία κοινωνική επαφή, με αποτέλεσμα να μην έχω δει τους δικούς μου ανθρώπους, έστω κι αν με κάποιους μας χωρίζει μόνο ένας όροφος. Παράλληλα, δεν έχω επισκεφτεί φίλους μου και έχω περιορίσει σημαντικά τις μετακινήσεις μου στις απολύτως απαραίτητες. Σίγουρα το νέο αυτό πλαίσιο είναι δύσκολο ψυχολογικά. Εγώ όμως είχα τη δυνατότητα να «θέσω τον εαυτό μου» σε αποκλεισμό και την τύχη να μη ζω σε μικρό χώρο –σε ένα δωμάτιο ή μια σκηνή-  με έως και 10 ακόμα άτομα, όπως συχνά συμβαίνει στις δομές φιλοξενίας.

Περιορισμός σε ένα χώρο, αδυναμία να συναντήσω συγγενείς και φίλους, μείωση των μετακινήσεων και περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες… Αμέσως ο παραλληλισμός γίνεται αυτονόητος…

Αυτή είναι η κατάσταση για τους ανθρώπους που βοηθάμε. Αυτή την κατάσταση αντιμετωπίζουν καθημερινά και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έφυγαν μακριά από την πατρίδα τους, αποχωρίστηκαν τους δικούς τους ανθρώπους, γλύτωσαν από έναν πόλεμο ή άλλους κινδύνους και τώρα βρίσκονται εγκλωβισμένοι εντός δομών με περιορισμένη μετακίνηση και πρόσβαση σε υπηρεσίες, όχι μόνο εξαιτίας του Covid-19, αλλά γιατί αυτή είναι η πραγματικότητα «του να είσαι πρόσφυγας».

Ο δικός μου αποκλεισμός σύντομα θα τελειώσει και, αργά ή γρήγορα, θα επιστρέψω στην καθημερινότητά μου. Ο  εγκλωβισμός όμως των ανθρώπων αυτών θα συνεχιστεί για πολύ καιρό ακόμα.

Είμαι ο Γρηγόρης Παπααφράγκας, είμαι Δικηγόρος και Συντονιστής Ομάδας στην Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας Προσφύγων και Μεταναστών στη Ριτσώνα. Εργάζομαι στο πρόγραμμα «Κέντρα Υποστήριξης Παιδιού και Οικογένειας» του SolidarityNow, το οποίο υλοποιείται με την υποστήριξη της UNICEF, του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης και τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πολλά άλλαξαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Με όλες τις σημαντικές δραστηριότητες στο χώρο της αγοράς εργασίας και της εκπαίδευσης να «παγώνουν» ή να αναστέλλονται, άμεση προτεραιότητα για εμάς, στην Ομάδα Απασχολησιμότητας στο Κέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας του SolidarityNow, ήταν η προσαρμογή μας στη νέα κατάσταση. Για να μπορέσουμε να παραμείνουμε στο πλευρό των ωφελούμενών μας και να ανταποκριθούμε άμεσα και κυρίως, αποτελεσματικά στις ανάγκες τους.

Η μεγαλύτερη πρόκληση για εμένα αυτή την περίοδο, είναι να συνεχίσω να παρέχω τις υπηρεσίες μου και να βοηθάω ανθρώπους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να παλέψω και με τα δικά μου προβλήματα. H απότομη προσαρμογή σε μια νέα πραγματικότητα, με όλες τις ψυχολογικές συνέπειες, είναι κάτι που απασχολεί τους ανθρώπους που στηρίζουμε και με τους οποίους επικοινωνώ καθημερινά. Αλλά απασχολούν και εμένα.

Σε αυτές λοιπόν τις νέες συνθήκες, και προσπαθώντας να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, προέκυψε  μια νέα δράση διασύνδεσης μεταξύ της – Υπηρεσίας Απασχολησιμότητας και μιας μεγάλης εταιρίας ανθρώπινου δυναμικού, που δραστηριοποιείται στον τομέα του τουρισμού. Ξεκινήσαμε λοιπόν να αποστέλλουμε σταδιακά στην εταιρία τα βιογραφικά 160 ωφελούμενων του SolidarityNow  και 9 ακόμη ΜΚΟ -δηλαδή ανθρώπων που είχαν επισκεφθεί στο παρελθόν εργασιακούς συμβούλους ζητώντας να βρουν δουλειά. Η εταιρία με τη σειρά της, καλεί τους ωφελούμενους σε τηλεφωνικές συνεντεύξεις.

Καθώς ανέλαβα αυτή τη νέα πρωτοβουλία, διαπίστωσα ότι αυτή η επαγγελματική διαδικασία έγινε με πολύ «ανθρώπινους όρους». Κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας μου με τους συμβούλους εργασίας, υπήρχαν πολλές στιγμές που μοιραστήκαμε τις ανησυχίες μας, τους φόβους μας και την αγωνία μας για τους πιο ευάλωτους ανθρώπους. Μοιραστήκαμε όμως και την αισιοδοξία μας, την ευγνωμοσύνη μας για την ύπαρξη αυτής της πρωτοβουλίας που αναλάβαμε, αλλά και τις εκτιμήσεις μας για το μελλοντικό άνοιγμα της αγοράς του τουρισμού, και τις ευκαιρίες που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν τώρα, όπως τα οφέλη της τηλεργασίας.

Οι ωφελούμενοί μας αποδέχτηκαν με μεγάλη χαρά να δώσουν συνέντευξη και μάλιστα, ένιωσαν ανακούφιση όταν ανακάλυψαν ότι η αγορά εργασίας δεν έχει «πεθάνει». Αρχικά επικοινώνησα μαζί τους για να τους ενημερώσω για τις συνεντεύξεις τους. Παράλληλα όμως, τους ενθάρρυνα και συζητήσαμε για το πώς το βιώνουν όλο αυτό. Ταυτόχρονα, θέλησαν να τους υποστηρίξω και να τους ενδυναμώσω – κάτι που βοήθησε και εμένα την ίδια. Ένιωσα την ανακούφισή τους στη χροιά της φωνής τους. Είναι απίστευτο ότι μετά από όλη αυτή την επικοινωνία, που εμπεριέχει και πολύ προσωπική προσπάθεια, νιώθω την κούραση να εξαφανίζεται.

Αυτή την περίοδο με συγκίνησε ιδιαίτερα μια ωφελούμενή μου από την Ελλάδα. Θα την ονομάσω Μαρία. Η Μαρία είναι πάνω από 45, δεν έχει συγγενείς, είναι άνεργη και δυσκολεύεται πολύ να βρει εργασία. Έκανα μαζί της κάποιες τηλεφωνικές συνεδρίες για να μπορέσουμε να φτιάξουμε το βιογραφικό της και να το στείλουμε σε πιθανούς εργοδότες. Την πρώτη φορά που μιλήσαμε στο τηλέφωνο, έκλαιγε λόγω της απογοήτευσης που ένιωθε για την «κατάρρευση», όπως πίστευε, της αγοράς εργασίας, αλλά και για το γεγονός ότι αδυνατούσε να καλύψει ακόμη και τις βασικές της ανάγκες. Χρειάστηκε προσπάθεια από μέρους μου για να την κάνω να καταλάβει ότι η στεναχώρια της προερχόταν από σκέψεις και πεποιθήσεις της για την αγορά εργασίας αλλά και για τον εαυτό της,  που ήταν λανθασμένες

Μαζί στείλαμε πολλές αιτήσεις. Την παρέπεμψα και την προετοίμασα για τηλεφωνική συνέντευξη σε εταιρία του δικτύου μας, με πολύ καλά αποτελέσματα. Την ενθάρρυνα να διεκδικήσει και τελικά να  λάβει το επίδομα υποστήριξης για μακροχρόνια ανέργους -που δεν γνώριζε ότι δικαιούται. Μετά από πολλές τηλεφωνικές, συνεδρίες, είναι εμφανές πια ότι η Μαρία είναι ένας άλλος άνθρωπος. Όχι μόνο σε σχέση με τη διάθεσή της, αλλά και με τη στάση ζωής της. Και αυτό είναι ένα από τα πράγματα που με κάνουν περήφανη για τη δουλειά μου – το ότι δηλαδή μπορώ να βελτιώνω, στο μέτρο του δυνατού, τη ζωή των ανθρώπων που εξυπηρετώ και να τους παρουσιάζω τις ευκαιρίες που ανοίγονται μπροστά τους. Γιατί πάντα υπάρχουν ευκαιρίες, ακόμη και εν μέσω αυτής της κρίσης.

Είμαι η Ευαγγελία Τσιλιμίγκρα και είμαι Εργασιακή Σύμβουλος. Εργάζομαι στην Υπηρεσία Απασχολισημότητας στο Κέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας του SolidarityNow. To Kέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας υποστηρίζεται από τα EEA και Norway Grants, με διαχειριστή δωρεάς τους HumanRights360 και ΣΟΛ CROWE. Το Κέντρο υποστηρίζεται επίσης από το Δήμο Αθηναίων.

Ως ψυχολόγος στο Κέντρο Αλληλεγγύης Αθηνών συναντώ καθημερινά ανθρώπους με διαφορετικές και συνήθως δύσκολες ιστορίες. Ανθρώπους που αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της φτώχειας, την αγωνία της ανεργίας, την αβεβαιότητα της προσφυγιάς, τις επιπτώσεις του φόβου που έχει προκαλέσει η εμπειρία του πολέμου ή των διώξεων. Συχνά λέω στους ανθρώπους, ότι αν η παρομοιάσουμε τη ζωή μας με ένα ταξίδι, δουλειά μου είναι να προσπαθήσω να είμαι ένας χρήσιμος συνταξιδιώτης τους μέχρι να αισθανθούν εμπιστοσύνη στις δικές τους δυνάμεις. Όταν βλέπω τη δουλειά μου μέσα από αυτό το πρίσμα, έχω την τύχη να κάνω καθημερινά πολλά και πλούσια σε εμπειρίες, γνώσεις και συναισθήματα ταξίδια. Για όλα αυτά είμαι ευγνώμων.

Τις μέρες αυτές κληθήκαμε όλες και όλοι να αντιμετωπίσουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις. Στο Κέντρο Αλληλεγγύης Αθηνών του SolidarityNow προσπαθήσαμε γρήγορα να προσαρμοστούμε στις νέες συνθήκες και να βγούμε δυναμικά μπροστά ούτως ώστε να συνεχίσουμε να παρέχουμε τις υπηρεσίες μας σε αυτές και αυτούς που τις έχουν περισσότερο ανάγκη. Η ευρηματικότητα και η προσαρμοστικότητα της ομάδας, αλλά και η καλή διάθεση όλων μας ήταν συγκινητική.

Αναρωτήθηκα από πού πηγάζει όλη αυτή η ενέργεια και η δύναμη. Σκέφτηκα λοιπόν ότι για όλες αυτές και όλους αυτούς που απευθύνονται σε εμάς, η κρίση η υγειονομική, η οικονομική, η κοινωνική δεν ξεκίνησε με τον κορωνοϊό. Για τον άνθρωπό χωρίς χαρτιά, μια βόλτα έξω ήταν πάντα τρομακτική. Για τον άνθρωπο που δεν έχει ΑΜΚΑ, μια οποιαδήποτε ασθένεια ήταν απειλητική. Για τον άνθρωπο που περιμένει για χρόνια την ολοκλήρωση της υπόθεσης ασύλου του, η αβεβαιότητα ήταν πάντα μέρος της ζωής του. Για τον άνθρωπο χωρίς στέγη το σύνθημα «μένουμε σπίτι» μοιάζει ειρωνεία.

Η ενέργεια και η δύναμη λοιπόν είναι συνέχεια των δεξιοτήτων που καλούμαστε να επιστρατεύουμε στη δουλειά μας προκειμένου να γεφυρώνουμε το κενό που δημιουργεί, ο φόβος, η απειλή και η αβεβαιότητα. Οι αμέτρητοι τρόποι, που οι άνθρωποι βρίσκουν για να απαντούν στις δυσκολίες, η δίψα για ζωή, όλα αυτά είναι η έμπνευσή μας.

Είμαι ο Γιάννης Καυκάς και είμαι Ψυχολόγος και Υπεύθυνος της Ψυχολογικής Υπηρεσίας στο Κέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας του SolidarityNow. To Kέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας υποστηρίζεται από τα EEA και Norway Grants, με διαχειριστή δωρεάς τους HumanRights360 και ΣΟΛ CROWE. Το Κέντρο υποστηρίζεται επίσης από το Δήμο Αθηναίων.